Biuletyn Informacji Publicznej RPO

RPO Marcin Wiącek dowiedział się o apelu do min. Wdówika w sprawie zwiększenia dofinansowania miesięcznego kosztu uczestnictwa w warsztatach terapii zajęciowej wspomagających proces rehabilitacji społecznej i zawodowej osób z niepełnosprawnościami ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Apel ma związek z trudnościami w pokryciu bieżących kosztów funkcjonowania warsztatów terapii zajęciowej w obecnej sytuacji.

Przedstawiciele warsztatów terapii zajęciowej podkreślają, że algorytm finansowania tych placówek - wziąwszy pod uwagę inflację - nie uwzględnia znacznego wzrostu cen prądu, gazu, czy ogrzewania oraz konieczności zapewnienia specjalistom odpowiedniego wynagrodzenia. Aktualne rozporządzenie w sprawie algorytmu nie przewiduje wzrostu dofinansowania w roku 2023 i w latach następnych. Autorzy  apelu są zaniepokojeni, że przy obecnym poziomie finansowania nie będą w stanie pokryć niezbędnych bieżących kosztów funkcjonowania warsztatów terapii zajęciowej: wynagrodzenia kadry, utrzymania budynków, ogrzewania, wody, zakupu sprzętu i doposażenia oraz materiałów do terapii oraz treningu ekonomicznego, a przede wszystkim dowozu uczestników do placówek oraz innych wydatków wynikających z codziennego funkcjonowania.

Autorzy apelu wskazują również, że przyznany wzrost kwoty dofinansowania rocznego pobytu jednego uczestnika w warsztacie terapii zajęciowej na rok 2022 z pierwotnej kwoty 22 896 zł do wysokości 24 096 zł jest niewystarczający w stosunku do wzrostu ogólnych kosztów prowadzenia warsztatów terapii zajęciowej.

Sposób finansowania warsztatów terapii zajęciowej reguluje ustawia z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.  Według niej, maksymalne dofinansowanie ze środków PFRON działalności WTZ, w tym wynikających ze zwiększonej liczby uczestników warsztatu terapii zajęciowej, wynosi 90% tych kosztów. Wysokość otrzymywanych środków z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jest ustalana w oparciu o regulacje zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z 13 maja 2003 r. w sprawie algorytmu przekazywania środków PFRON samorządom wojewódzkim i powiatowym. 

Zgodnie z rozporządzeniem o algorytmie, wysokość kwoty na dofinansowanie kosztów rocznego pobytu jednego uczestnika w warsztacie terapii zajęciowej wynosi 24 096 zł w tym roku i latach następnych. Aktualna wysokość kwoty dofinansowania została zawarta w § 1 pkt 2 lit. b rozporządzenia Rady Ministrów z 30 grudnia 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie algorytmu przekazywania środków PFRON samorządom wojewódzkim i powiatowym.

Celem warsztatów terapii zajęciowej jest aktywizacja osób z niepełnosprawnościami. Zadaniem państwa jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania form wsparcia przewidzianych w ustawie o rehabilitacji, w tym także ich właściwe finansowanie. Popieranie programów rehabilitacji zawodowej, utrzymania pracy i powrotu do pracy, adresowanych do osób z niepełnosprawnościami jest również jednym z obowiązków wynikającym z art. 27 Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. 

Tymczasem pomimo stale rosnących kosztów funkcjonowania warsztatów terapii zajęciowej algorytm naliczania środków finansowych nie uległ zmianie.

RPO docenia działania pracowników i współpracowników oraz innych oddanych i zaangażowanych osób działających na rzecz wsparcia warsztatów terapii zajęciowej, szczególnie w zakresie rehabilitacji społecznej osób z niepełnosprawnościami. Jednocześnie zdaje sobie sprawę, że potencjał warsztatów nie jest w pełni wykorzystywany, a efektywność prowadzenia tej formy wsparcia wymaga systemowych zmian. Niemniej efektywność prowadzonych działań w znacznej mierze zależy również od zapewnienia odpowiednich środków finansowych.

Trudności finansowe warsztatów terapii zajęciowej były również przedmiotem szeregu interpelacji poselskich złożonych w ostatnich miesiącach. W odpowiedzi na jedną z nich min. Wdówik wskazał, że mając świadomość położenia, w jakim znalazły się placówki  prowadzące warsztaty terapii zajęciowej, trwają analizy w zakresie możliwości zwiększenia wsparcia finansowego przy uwzględnieniu możliwości finansowych PFRON oraz konieczności finansowania pozostałych zadań na rzecz osób z niepełnosprawnościami realizowanych przez samorządy powiatowe, jak również innych obligatoryjnych zadań ustawowych realizowanych przez Fundusz. 

Podczas  posiedzenia sejmowych komisji Polityki Społecznej i Rodziny oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej 19 lipca 2022 r. min. Wdówik zapowiedział, że w najbliższym czasie zostanie uruchomiony pogram pomocowy dla warsztatów terapii zajęciowej na konkretne cele związane z podwyższonymi kosztami wynikającymi z inflacji.

Rzecznik pyta zatem o informację, czy planowane jest zwiększenie wysokości dofinansowania kosztów rocznego pobytu jednego uczestnika w warsztacie terapii zajęciowej bądź inne wsparcie warsztatów w związku ze znacznym wzrostem kosztów ich funkcjonowania. Pyta też, czy MRiPS prowadzi analizy możliwości zmiany algorytmu wysokości dofinansowania WTZ.

XI.7061.42.2022