Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Nadal nie poprawiły się złe warunki na romskim osiedlu w Maszkowicach (Małopolskie)
• Mimo dostępu do środków z rządowego Programu integracji społeczności romskiej, gmina Łącko nie podejmuje wystarczających wysiłków, aby zapewnić mieszkańcom godne i bezpieczne warunki życia 
• Rzecznik Praw Obywatelskich po raz kolejny interweniuje u wójta gminy Jana Dziedziny

Do Biura RPO docierają sygnały od środowisk romskich, stale zaniepokojonych warunkami na osiedlu romskim w Maszkowicach w gminie Łącko. Rzecznik zajmuje się tą sprawą od kilku lat.

Jest tam kilkadziesiąt zabudowań mieszkalnych i gospodarczych, wybudowanych kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt lat temu, w większości przez samych Romów, bez wymaganych prawem pozwoleń na gruntach gminy Łącko lub osób prywatnych. Standard tych budowli zawsze był dramatycznie niski.

9 stycznia 2022 r. w jednym z domów doszło do pożaru, w którym straty materialne poniosły dwie rodziny. Mimo zapewnień wójta o pomocy poszkodowanym, z informacji docierających do RPO wynika, że gmina nie zrealizowała obiecanej inwestycji związanej z udostępnieniem im tymczasowego miejsca zamieszkania.

Jest to szczególnie niepokojące, zważywszy fakt, że bezczynność gminy nie odnosi się wyłącznie do tego przypadku. Posiłkując się doniesieniami i wcześniejszymi obserwacjami Biura RPO - wskazującymi na niezwykle trudne warunki panujące na osiedlu w Maszkowicach i niewystarczający poziom zaangażowania władz samorządowych w realną pomoc – RPO wyrażą głęboką obawę o bezpieczeństwo maszkowickich Romów. 

Każdego dnia mierzą się oni z poważnym ryzykiem, korzystając z opalanych drewnem pieców i samodzielnie wykonanych instalacji elektrycznych, czy po prostu żyjąc w domach, których standard odbiega od wszelkich norm prawa budowlanego.

Niezbędna jest pomoc władz samorządowych, bez której obecna tragiczna sytuacja z pewnością się nie zmieni, a Romowie we własnym zakresie nie poprawią warunków. Nie mają do tego ani środków finansowych, ani możliwości prawnych, gdyż nie dysponują tytułami prawnymi do nieruchomości. Powoduje to, że samodzielne podjęcie poważniejszych prac spotęguje tylko problem samowoli budowlanych. 

Rzecznik ma zatem poważne obawy, że - mimo dostępu do środków z rządowego Programu integracji społeczności romskiej - gmina Łącko nie czyni wystarczających wysiłków, aby zapewnić mieszkańcom osiedla godne i bezpieczne warunki życia. 

A wciąż nie udało się doprowadzić do przyjęcia przez gminę planu kompleksowej rewitalizacji osiedla, gwarantującego jego mieszkańcom godne warunki. Jest to jedyna szansa na poprawę obecnej sytuacji. Jej powodzenie zależy głównie od woli władz samorządowych. 

RPO Marcin Wiącek pyta zatem wójta:

1.    Jak przebiega sposób posadowienia i zagospodarowania kontenerów mieszkalnych zakupionych przez gminę ze środków pozyskanych z Programu integracji społeczności romskiej w Polsce na lata 2014-2020? Do RPO docierają informacje, potwierdzone pośrednio przez wójta na posiedzeniu Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych Sejmu RP, że kontenery, do których mieli zostać przeniesieni Romowie poszkodowani w wyniku katastrofy budowlanej, nie mogą być użytkowane z powodu wątpliwości dotyczących ich stanu prawnego. Jeśli wójt potwierdzi istnienie takich wątpliwości, proszę o dokładnie wskazanie problemu i czynności podejmowanych przez gminę w celu jego rozwiązania,

2.    Czy Gmina Łącko ma plany na zakup i postawienie kolejnych kontenerów dla osób o szczególnych potrzebach w tym w szczególności poszkodowanych w wyniku pożaru z dnia 9 stycznia 2022 r.? 

W kwestii skutków pożaru, z informacji RPO wynika, że poszkodowani, z braku innej możliwości i braku pomocy gminy, mieszkają u krewnych na osiedlu. RPO  prosi wójta o wyjaśnienie, czy gmina udzieliła już tym osobom jakiejkolwiek pomocy materialnej, czy to ze środków pomocy społecznej, czy też z kwoty pozyskanej w tym roku z Programu romskiego. Jeśli tak, prosi o wskazanie, jakiego rodzaju wsparcie otrzymali poszkodowani, jaka kwota została na ten cel przeznaczona i z jakiego źródła pochodziły środki.  

XI.816.17.2017