Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Brak określonej formy odmowy przyznania świadczenia i niedozwolone przekazanie uprawnień gminom – to zastrzeżenia, które RPO ma do przepisów określających warunki wypłaty świadczeń na utrzymanie obywateli Ukrainy
• Przepisy ustawy nie wskazują formy prawnej, w jakiej ma być wydawana odmowa przyznania świadczenia. W rezultacie nie jest jednoznaczne, czy i w jaki sposób można dochodzić swoich praw w razie odmowy
• Rozporządzenie określające warunki przyznania świadczenia pozwala gminom na zadecydowanie, czy wypłatę pieniędzy uzależnią od dodatkowych warunków. To zdaniem RPO nieuprawniona subdelegacja prawa do wydania przepisów

Specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy wprowadziła m.in. świadczenie pieniężne dla osób, które zdecydowały się przyjąć pod swój dach uchodźców z Ukrainy. Rekompensata w wysokości 40 zł dziennie ma na celu przyjęcie przez państwo części kosztów pomocy Ukraińcom. Zadanie wypłaty tych świadczeń zostało zlecone gminom.

Problem polega na tym, że ustawa nie sprecyzowała sposobu, w jaki gmina odmawia przyznania świadczenia. Dlatego osoby, które spotkają się z taką odmową, mogą mieć uzasadnione wątpliwości czy i jak mogą ją zaskarżyć. Rzecznik prosi o jednoznaczne wskazanie w ustawie takiej formy odmowy, która pozwoli obywatelom na wnoszenie od niej środków odwoławczych.

Zastrzeżenia rzecznika budzi również pozostawienie gminom pola do decyzji, czy wypłatę świadczenia uzależnić od kontroli warunków, w jakich przyjmowani są uchodźcy.

Zgodnie ze specustawą warunki przyznawania świadczenia regulować ma rozporządzenie Rady Ministrów. Te natomiast pozostawiło gminom prawo do decydowania o obwarowaniu wypłaty środków dodatkowymi wymogami.

W ocenie rzecznika jest to niedozwolona subdelegacja uprawnienia do wydania przepisów. Zgodnie z art. 92 ust. 2 Konstytucji organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać tej kompetencji innemu organowi. Dlatego jednolite i konkretne warunki przyznawania świadczenia powinny być określone na poziomie rozporządzenia.

RPO zwrócił się do ministra Pawła Szefernakera z MSWiA o działania mające na celu wyeliminowanie z ustawy wyżej wskazanych problemów.