Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Specustawa przyznaje rodzinom uciekającym przed wojną w Ukrainie prawo do świadczeń socjalnych np. 500+
• Przez długi czas oczekiwania na nadanie numeru PESEL obywatele Ukrainy nie mogą składać wniosków o przyznanie tych świadczeń
• Dlatego przepisy należy poprawić, żeby nie różnicować osób korzystających z uprawnień specustawy ze względu na okoliczności przypadkowe, całkowicie od nich niezależne 

- Przepisy regulujące dostęp do świadczeń socjalnych dla obywateli Ukrainy uciekających przez wojną, wymagają uelastycznienia z uwagi na występujące opóźnienia w procedurze nadawania numeru PESEL – pisze Marcin Wiącek do minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg i prosi o rozważenie zmiany prawa.

Po inwazji wojsk rosyjskich na Ukrainę już ponad 2,3 mln obywateli Ukrainy znalazło w Polsce schronienie przed wojną. Specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy umożliwia uzyskanie przez te osoby wsparcia socjalnego kierowanego do rodzin, których celem jest pokrycia części wydatków związanych z wychowaniem i utrzymaniem dzieci. W sytuacji szczególnej, w jakiej zaleźli się uciekinierzy wojenni z Ukrainy, możliwość niezwłocznego otrzymania pomocy finansowej nabiera niebagatelnego znaczenia.

Prawo do wskazanych świadczeń przysługuje od miesiąca, w którym wpłynął wniosek i nie wcześniej niż od miesiąca, w którym obywatel Ukrainy, czy jego dziecko zostali wpisani do rejestru prowadzonego przez Komendanta Głównego Straży Granicznej (rejestr obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski z Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa oraz którzy złożyli wniosek o nadanie numeru PESEL). Przy czym sam wniosek o przyznanie świadczeń musi zawierać m.in. numer PESEL wnioskodawcy i numer PESEL dziecka.

Tymczasem w przestrzeni publicznej pojawiają się informacje o długotrwałym, nawet kilkumiesięcznym, okresie oczekiwania na nadanie obywatelom Ukrainy numeru PESEL.

Przez to, że przy ubieganiu się o świadczenie wymagany jest PESEL organy administracji nie mają luzu decyzyjnego, w ramach którego mogłyby ustalać prawo do świadczeń z uwzględnieniem wyjątkowych okoliczności. A długie oczekiwanie na uzyskanie tego numeru zagraża realizacji świadczeń dla osób, które przybyły na terytorium Polski z Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa.

Może to prowadzić do zróżnicowania obywateli Ukrainy korzystających z uprawnień przyznanych specustawą ze względu na okoliczności przypadkowe, całkowicie od nich niezależne.

Zdaniem Rzecznika przepisy regulujące dostęp do tych świadczeń powinny być uelastycznione z powodu opóźnień w nadawaniu numerów PESEL. Zasadnym jest uwzględnienie tych okoliczności przy określeniu daty początkowej prawa do świadczenia dla rodzin.

Z tych powodów RPO prosi Minister Rodziny i Polityki Społecznej o rozważenie możliwości podjęcia stosownych działań prawodawczych w tym zakresie.

III.7064.223.2022