Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Sygnały wpływające do RPO wskazują na niedostosowanie wind do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, zwłaszcza wzroku
• W Ministerstwie Rozwoju i Technologii trwają prace nad projektem nowego rozporządzenia określającego warunki techniczne budynków 
• Projekt przedstawiono do zaopiniowania tylko kilku organizacjom zajmującym się prawami osób z niepełnosprawnościami; reszta to podmioty związane z sektorem budowlanym
• Może to wpłynąć na wynik konsultacji publicznych. Tymczasem idea uniwersalnego projektowania polega na rozwiązaniach użytecznych dla wszystkich, bez potrzeby adaptacji 

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się w tej sprawie do Ministerstwa Rozwoju i Technologii. Skargi wpływające do RPO świadczą bowiem o niedostosowaniu wind do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

Na ten problem RPO wskazywał ministrowi w październiku 2021 r. przy ocenie projektowanego rozporządzenia. Wewnętrzne panele sterujące powinny być wyposażone w oznakowanie dla osób niewidomych i niedowidzących. Chodzi m.in. o wypukłe opisy, oznaczenia w alfabecie Braille’a oraz informację głosową

Zgodnie z ustawą o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, od 6 września 2021 r. mogą oni wnioskować o dostępność architektoniczną placówek publicznych.Nie ma jednak takich wymogów co do budynków prywatnych, np. wspólnot mieszkaniowych.

Jedną z podstaw Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych jest idea uniwersalnego projektowania. Chodzi o tworzenie produktów, środowiska, programów i usług tak, by były użyteczne dla wszystkich w możliwie największym stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowania. To warunek wstępny zapewnienia dostępności.

Tymczasem projekt rozporządzenia przedstawiono do zaopiniowania bardzo wąskiej grupie organizacji społecznych, co może mieć wpływ na wynik konsultacji publicznych. Trafił on bowiem  jedynie do kilku organizacji zajmujących się prawami osób z niepełnosprawnościami. Istotną większość stanowią zaś podmioty związane z sektorem budowlanym. 

Z uwagi na szeroki zakres indywidualnych potrzeb, jakie należy uwzględnić w ramach zasady projektowania uniwersalnego, rozwiązania te powinny być szeroko konsultowane z przedstawicielami innych organizacji osób z niepełnosprawnościami lub działającymi na ich rzecz, jak również organizacji zrzeszających osoby starsze,  kobiety w ciąży i młodych rodziców oraz innych potencjalnych użytkowników. 

Przepisy nie mogą zaś ograniczać się do wskazania, że należy zapewnić dostęp dla osób z niepełnosprawnościami. Takie sformułowania mogą budzić wątpliwości i wymagać dalszej konkretyzacji, np. przez wskazanie konkretnej normy budowlanej, czy konkretnych parametrów budynków czy urządzeń. 

Dotyczy to np. zgłaszanych trudności z obsługą paneli sterujących wind, na co RPO wskazał w poprzednim wystąpieniu do ministra z  18 października 2021 r. 

Istnieje bowiem norma PN-EN 81-70:2018-07, która obejmuje dostępność dźwigów osobowych dla osób z niepełnosprawnościami. Nie została ona niestety przywołana w projektowanym rozporządzeniu. Jednym z jej elementów jest wskazanie, że przyciski sterujące powinny mieć co najmniej 20 mm średnicy i mieć odpowiednie oznaczenia w alfabecie Braille’a. Powołanie się na tę normę - a przez to określenie konkretnych wymogów - odpowiadałoby na zgłaszane braki i praktyczne trudności.

Rozwiązania dotyczące dostępności budynków zostały już opracowane w poradniku przygotowanym przez Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa – Standardy dostępności budynków dla osób z niepełnosprawnościami, uwzględniającym koncepcję uniwersalnego projektowania. Opracowanie to może okazać się pomocne w trakcie prac nad nowelizacją rozporządzenia. 

Znaczna część zaleceń powinna przybrać w tym rozporządzeniu formę wiążących regulacji – pisze RPO.

Marcin Wiącek zwraca się zatem do ministra o uwzględnienie tych uwag w  dalszych pracach nad projektem rozporządzenia. Wyraża też nadzieję, że pozwolą one na przyjęcie  rozwiązań spójnych z Konwencją o prawach osób niepełnosprawnych.

XI.815.21.2021