Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Jak wygląda konstytucyjne prawo do wolności z perspektywy osób g/Głuchych? Jak rozumie równość osoba LGBT+ po napaści tłumu na Marsz Równości w Białymstoku, na którym była? Jak obumierają marzenia i nadzieje osób w kryzysie bezdomności – które potrafią planować szczegółowo przyszłość, ale nie umieją odpowiedzieć na pytanie, gdzie dziś śpią?
• 25–27 czerwca 2021 w Instytucie Grotowskiego we Wrocławiu odbył się festiwal "Paragraf/Artykuł". Składało się nań 12 spektakli teatru dokumentalnego, 15 czytań performatywnych  i osiem  dyskusji wokół przestrzegania i łamania podstawowych praw obywatelskich.
• Wydarzenie pod patronatem honorowym Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Inspiracją dla kuratorów festiwalu, Krzysztofa Kopki i Jakuba Tabisza, była publikacja Biura RPO "Z urzędu. Nieurzędowy raport ze skarg, rozmów, spotkań z Rzecznikiem Praw Obywatelskich VII Kadencji 2015–2020 Adamem Bodnarem".

Artyści prezentowali spektakle stworzone w ciągu trzyletniej działalności "Teatru na faktach" na podstawie rozmów z ludźmi o ich doświadczeniu: bycia Głuchym, osobą LGBT+, z głęboką skoliozą, w kryzysie bezdomności, w traumie po stracie dziecka…. Spektakle dawały tym relacjom nową siłę zamieniając indywidualne doświadczenie w głębokie duchowe przeżycie dla wszystkich.

Ale to nie koniec – bo twórcy festiwalu postanowili ułożyć spektakle i czytania na kanwie Konstytucji, dodając im jeszcze kolejną warstwę znaczeń – obywatelską.

Po każdym cyklu spektakli pod hasłem jednego z ośmiu  wybranych artykułów Konstytucji (art. 32 [Równość i zakaz dyskryminacji], art. 65 [Wolność wykonywania zawodu], art. 75 [Ochrona lokatorów], art. 31 [Wolność i dopuszczalne ograniczenia], art. 40 [Zakaz tortur], art. 30 [Godność osobista], art. 74 [Ochrona środowiska], art. 38 [Prawo do ochrony życia]), odbywała się dyskusja o sensie tego prawa, o prawach obywatelskich i ich łamaniu. Brali w nich udział eksperci, aktywiści, twórcy i bohaterowie spektakli oraz publiczność i przedstawiciele Biura RPO (to właśnie przygotowane dla współobywateli sprawozdanie z kadencji RPO Adama Bodnara wydane pod tytułem „Z urzędu” było inspiracją dla twórców Festiwalu. Sprawozdanie mówi prostym językiem o stanie przestrzegania praw i wolności obywatelskich wplatając w to relacje ludzi, których RPO spotkał jeżdżąc po Polsce). Artyści „Teatru na faktach” wykorzystali ten pomysł instytucji publicznej zawarty w sprawozdaniu dla obywateli i pokazali, jak można go rozwinąć i przetworzyć.

Pokazali nowe narzędzie komunikacji w sprawach publicznych o osobistych zarazem i publicznych.

Gościem festiwalu był m.in. Adam Bodnar wraz z reprezentantkami Biura Rzecznika Praw Obywatelskich: Barbarą Imiołczyk, Agnieszką Jędrzejczyk oraz Anetą Kosz (autorkami książki „Z urzędu”) oraz Andrzejem Stefańskim. Publiczność mogła usłyszeć komentarze i dyskusje pomiędzy Joanną Stańczyk, Hubertem Sobeckim, Bartem Staszewskim, Anną Kowalczyk-Derlęgą, Leszkiem Gasiem, Konradem Stanowiczem.

Wszystkie wydarzenia dostępne były dla osób z niepełnosprawnościami, w tym tłumaczone na język migowy i opatrzone audiodeskrypcję.

Program Festiwalu Paragraf/Artykuł

Artykuł 32 Konstytucji (równość i zakaz dyskryminacji)

• Czytania performatywne: „Emi Japonka”, reż. Ada Tabisz, „Trzydzieści kilometrów”, autorka Wiki Grabowiec
• Spektakl „Tutaj kobiety palą się lepiej”, reż. Filip Jaśkiewicz, Jana Karpienko, Krzysztof Kopka, Ewa Mazgajska, Jolanta Sakowska, Jolanta Solarz-Szwed, Jakub Tabisz
• Spektakl „Zjemy wasze dzieci. Z cebulą”, reż. Dorota Bator, Grzegorz Grecas, Ada Tabisz, Robert Traczyk

Artukuł 65 Konstytucji (praca i wolność wykonywania zawodu)

• Spektakl „Korpo_racje”, reż. Mateusz Brodowski (60 min) — audiodeskrypcja
• Spektakl (premiera)  „Eski”, reż. Marta Wiśniewska
• Czytanie performatywne „Praca seksualna to praca?” w reż. Mateusza Przyłęckiego

Artykuł 75 Konstytucji (prawa lokatorów)

• Czytania performatywne: „Daleko”, reż. Anna Wieczorek, „Miasto z dykty”, reż. Robert Traczyk
• Spektakl „Marzyciele. Historia miejscami prawdziwa”, reż. Małgorzata Jakubowska

Artykuł 31 Konstytucji (wolność)

• Spektakl „W dwóch językach polskich”, reż. Grzegorz Grecas
• Czytania performatywne: „Kobieta na przystanku donikąd” (choroba Alzgeimera), reż. Marta Kowalska, „Nowa Era – Kamera Era” (nauczanie zdalne), reż. Paulina Kajdanowicz
• Spektakl  „Eski”, reż. Marta Wiśniewska)

Artykuł 40 Konstytucji (zakaz tortur)

• Spektakl „Tutaj kobiety palą się lepiej”, reż. Filip Jaśkiewicz, Jana Karpienko, Krzysztof Kopka, Ewa Mazgajska, Jolanta Sakowska, Jolanta Solarz-Szwed, Jakub Tabisz)
• Spektakl „Paraliż. Sprawa Igora Stachowiaka”, reż. Krzysztof Kopka, Jakub Tabisz
• Czytania performatywne: „Pan Koralik”, reż. Katarzyna Dmoch, „Nie ma jej”, reż. Agnieszka Błaszczak, Aleksandra Spyra
• Czytanie performatywne „Białoruś. Cela”, reż. Krzysztof Kopka

Artykuł 74 Konstytucji (ochrona środowiska)

• Czytanie performatywne „Roots”, reż. Jolanta Sikorska
• 17:00 Spektakl „W końcu będzie ciepło”, reż. Adrianna Bieżan, Mateusz Brodowski, Dorota Drózd-Skorupska, Berenika Dyczek, Magda Krzyształowicz, Magda Młynarczyk, Aleksandra Nowakowska, Przemysław Piskozub, Bartłomiej Puch, Marta Wiśniewska

Artykuł 30 Konstytucji (godność)

• Czytania performatywne: „Wielkie nadzieje”, reż. Laura Sonik, „Rowerek”, reż. Aleksandra Barczyk
• Spektakl „Historja”, reż. Dorota Bator
• Spektakl „Hercia”, reż. Ada Tabisz

Artykuł 38 Konstytucji (prawo do ochrony życia) 

• Spektakl „Kwarantanna”, reż. Jakub Tabisz
• Czytanie performatywne: „Proces 197”, autorki Kamila Buchalska, Marlena Kuć. Projekcja „Rosz ha-Szana ’42”, film w reż. Anny Rakowskiej i Karoliny Zajdel
• Spektakl „Matki wyklęte”, reż. Ada Tabisz, premiera

Tour de Konstytucja na Dolnym Śląsku

W tym samym czasie do Wrocławia zawitał Tour de Konstytucja. Zatem nie tylko artyści wrocławscy zaprosili Konstytucję do przestrzeni teatralnej, ale i prawnicy, sędziowie, adwokaci, prokuratorzy wyszli do ludzi, by o Konstytucji mówić. Akurat we Wrocławiu działo się to w strugach ulewnego deszczu, bo sama natura zadbała o to, by rozmowie o Konstytucji nadać mocną oprawę.

RPO Adam Bodnar uczestniczył w spotkaniach Tour de Konstytucja w Opolu, Wołczynie i Wroclawiu.