Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W dniach 21-23 marca 2022 r. przedstawicielki Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur, w raz z ekspertką zewnętrzną z zakresu psychologii przeprowadziły wizytację w Zakładzie Poprawczym w Trzemesznie. 

Celem wizytacji było sprawdzenie traktowania i warunków detencji nieletnich umieszczonych w placówce oraz rekomendowanie rozwiązań, które wzmocnią ich ochronę przed ryzykiem tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania oraz karania. Przedstawicielki KMPT przeprowadziły na osobności rozmowy z personelem oraz wychowankami, dokonały oglądu placówki oraz analizy wybranej dokumentacji.

Zakład Poprawczy w Trzemesznie jest jednym z dwóch funkcjonujących w Polsce zakładów o wzmożonym nadzorze wychowawczym. Placówka posiada 24 miejsca. W trakcie wizytacji przebywało w niej 12 chłopców, najmłodszy z nich miał 17 lat. To głównie nieletni, którzy dezorganizowali pracę w innych zakładach. 

W ocenie przedstawicielek KMPT placówka zapewnia bardzo dobre warunki bytowe. Do dyspozycji wychowanków jest tzw. Piwnica Twórczej Aktywności, w której znajdują się m.in. sala plastyczna, komputerowa, studio nagrań, stolarnia, pracownia kulinarna, sala do dart, bilard, piłkarzyki. Chłopcy mogą też ćwiczyć na siłowni. Na terenie zakładu jest część rekreacyjna z grillem, altaną oraz basenem, z którego latem chłopcy mogą korzystać. Przez wiele lat wychowankowie brali udział w zawodach Strong-Man, obecnie planowane jest stworzenie toru przeszkód wzorowanego na Ninja Warrior.

Ogromne zaniepokojenie wizytujących wzbudziły informacje o możliwym stosowaniu przemocy fizycznej przez jednego z wychowawców, która miała polegać m.in. na uderzaniu ściśniętym pękiem metalowych kluczy w dłonie chłopców. Jeden z nieletnich posiadał gojące się zadrapania na grzbiecie dłoni, których układ uprawdopodabniał przedstawioną przez kilku rozmówców wersję. Żaden z chłopców nie zdecydował się jednak na złożenie oficjalnej skargi. Niektórzy wskazywali, że obawiają się działań odwetowych.

Ponadto wątpliwości KMPT wzbudziło także samo także funkcjonowanie mechanizmu skargowego. Jak wynika z prowadzonego w placówce rejestru, od 2016 r. nie zarejestrowano ani jednej skargi. Natomiast w 2022 r. skarga przesłana przez jednego z wychowanków drogą elektroniczną bezpośrednio do Ministerstwa Sprawiedliwości, została przez niego wycofana. Z sygnałów, które docierały do wizytujących wynikało, że sugerowano nieletnim, że nie powinni podejmować w przyszłości tego typu kroków. Z punktu widzenia mechanizmu skargowego istotnym utrudnieniem jest to, że chłopcy nie mogą wykonywać wychodzących połączeń telefonicznych z placówki. Rozmowy realizowane na koszt zakładu są przyznawane wyłącznie jako forma nagrody. 

Szczegółowe informacje oraz rekomendacje Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur mające na celu poprawę traktowania wychowanków, warunków ich pobytu i wzmocnienie ich ochrony przed złym traktowaniem zostaną przedstawione w raporcie z wizytacji.