Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W dniach 30 listopada – 2 grudnia 2022 r. dr Hanna Machińska, zastępczyni rzecznika praw obywatelskich oraz przedstawiciele Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur: Marcin Kusy i Michał Żłobecki przeprowadzili wizytacje znajdujących się w obszarze właściwości Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej (BiOSG):  Pomieszczenia dla Osób Zatrzymanych Placówki Straży Granicznej w Medyce (PdOZ) oraz Strzeżonego Ośrodka dla Cudzoziemców i Aresztu dla Cudzoziemców w Przemyślu (SOC).

We wskazanym terminie niezależne wizytacje przeprowadzili także przedstawiciele Wydziału Praw Migrantów i Mniejszości Narodowych w Zespole ds. Równego Traktowania w Biurze RPO.

Działania KMPT ukierunkowane były na sprawdzenie warunków detencji i traktowania osób pozbawionych wolności przebywających w wizytowanych placówkach. W szczególnym zainteresowaniu wizytujących pozostawały kwestie dotyczące m.in. legalności pobytu cudzoziemców w detencji, warunków materialnych detencji, prawa do informacji, dostępu do adekwatnej opieki medycznej i psychologicznej oraz pomocy prawnej. 

Wizytujący przeprowadzili rozmowy m.in. z zastępcą komendanta BiOSG ds. logistyki, z kierownikiem Zespołu ds. cudzoziemców PSG w Medyce oraz z naczelnikiem strzeżonego ośrodka i aresztu dla cudzoziemców. Przedstawiciele KMPT dokonali oglądu wybranych pomieszczeń, odbyli również poufne rozmowy z cudzoziemcami i funkcjonariuszami.

W trakcie wizytacji dokonano analizy wybranej dokumentacji, sporządzono także dokumentację fotograficzną.

Pomieszczenie dla Osób Zatrzymanych PSG w Medyce dysponuje łącznie 15 miejscami (5 pokoi trzyosobowych). W czasie wizytacji w PdOZ nie przebywały osoby osadzone. Jak wynika z uzyskanych informacji, od 1 stycznia 2022 r. do dnia wizytacji w placówce umieszczono łącznie 145 osób. W PdOZ stałą służbę etatową pełni łącznie 10 funkcjonariuszy, w tym kierownik. W przypadku osadzenia w Pomieszczeniu, służbę pełni tam jednocześnie 2 funkcjonariuszy.

Przedstawiciele KMPT uznali warunki materialne w PdOZ za dobre. Zastrzeżeń nie budził też stopień realizacji uprawnień osób osadzonych w Pomieszczeniu. 

Strzeżony Ośrodek dla Cudzoziemców w Przemyślu przeznaczony jest dla pełnoletnich mężczyzn. W związku z nowelizacją rozporządzenia MSWiA z dnia 13 sierpnia 2021 r. i prowadzonym remontem w jednym z bloków mieszkalnych, maksymalna pojemność SOC w czasie wizytacji ustalona była na 118 miejsc, aresztu zaś na 39 miejsc. W czasie wizytacji w placówce przebywało łącznie 118 cudzoziemców, w tym 109 osób w strzeżonym ośrodku i 9 w areszcie. 

W kontekście warunków sanitarno-bytowych panujących w strzeżonym ośrodku wizytujący odnotowali pogorszenie stanu czystości pomieszczeń wspólnych, w stosunku do sytuacji zaobserwowanej podczas poprzedniej wizytacji. Zgodnie z informacją przekazaną przez kierownika placówki, sytuacja ta związana jest ze zmianą zewnętrznego podmiotu świadczącego usługi porządkowe. Jednocześnie wizytujących poinformowano o działaniach podjętych w celu poprawy warunków. 

W dalszym ciągu w oknach pomieszczeń mieszkalnych zainstalowane są kraty zewnętrzne, co potęguje penitencjarny obraz placówki. Kierownictwo SOC przekazało, iż w przyszłości planowane są prace remontowe mające na celu usunięcie krat.

Przedstawiciele KMPT zwrócili także uwagę, iż warunki bytowe w areszcie dla cudzoziemców nie czynią zadość międzynarodowym standardom ochrony praw osób w detencji administracyjnej, mimo iż zgodne są z przepisami prawa krajowego w tym zakresie.

Jednym z głównych problemów, w ocenie wizytujących, jest brak kącików sanitarnych w pomieszczeniach zamieszkiwanych przez cudzoziemców. W związku z tym osoby przebywające w areszcie (zwykle przez kilka miesięcy) zmuszone są wzywać funkcjonariusza dyżurnego za każdym razem, gdy potrzebują skorzystać z toalety. W przypadku dużego obłożenia placówki może to oznaczać wydłużony czas oczekiwania na możliwość załatwienia potrzeb fizjologicznych.

Wizytujący otrzymali także sygnały dotyczące m.in. problemów z dostępnością lekarza i psychologa. Zagadnienia te będą przedmiotem dalszej analizy KMPT.

Dalsze obserwacje i rekomendacje Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur dotyczące warunków detencji i traktowania cudzoziemców, mające na celu poprawę ich sytuacji i wzmocnienie ich ochrony przed torturami zostaną przedstawione w późniejszym czasie.