Biuletyn Informacji Publicznej RPO

System dozoru elektronicznego (SDE) pozwala na stałe ale dyskretne kontrolowanie zachowania osoby skazanej: sąd wyznacza jej obowiązki i np. zgodnie z podanym harmonogramem osoba poddana kontroli musi np. przebywać w domu lub innym miejscu odbywania kary w ściśle określonych godzinach. Od 15 kwietnia wchodzą w życie zmiany, które pozwolą ponownie na stosowanie SDE w przypadku kary pozbawienia wolności, a nie tylko ograniczenia wolności.

Zmiany te są wynikiem m.in. postulatów, jakie Rzecznik Praw Obywatelskich zgłaszał Ministrowi Sprawiedliwości w wystąpieniu z 24 listopada 2015 r. (w sprawie IX.071.2.2015.TRo).

Zasadnicze uwagi RPO dotyczyły przepisów, jakie wprowadziła z dniem 1 lipca 2015 r. nowelizacja Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 396).

Po tej zmianie system dozoru elektronicznego miał być stosowany tylko w przypadku osób ukaranych ograniczeniem wolności (np. odbyciem prac społecznie użytecznych), ale już nie tych, którzy zostali skazani na karĘ pozbawienia wolności.

Ustawodawca założył, że za poważniejsze czyny należy odbywać karę po prostu w zakładach karnych, natomiast system dozoru elektronicznego ma poprawić skuteczność odbywania kar na wolności, SDE mógł być do dnia 15 kwiernia br. także samoistną forma kary ograniczenia wolności (obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego). Praktyka okazała się jednak inna. Sądy coraz rzadziej orzekały stosowanie systemu dozoru elektronicznego i na tej podstawie widać było, że zmiana prawa nie zadziała zgodnie z zamierzeniami.

Wchodząca w życie z dniem 15 kwietnia nowelizacja Kodeksu karnego wykonawczego ponownie przywraca system dozoru elektronicznego jako formę odbywania kary pozbawienia wolności. W rozdziale VIIa Kodeksu karnego wykonawczego dodano oddział 2a w całości odnoszący się do warunków i trybu orzekania o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Ujęte tam zostały przepisy  z ustawy z dnia 7 września 2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (z uwzględnieniem zmian dostosowawczych).