Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Zgoda Sejmu na aresztowanie posła wymaga jeszcze oddzielnej zgody na jego zatrzymanie 
• Nie dochowano tego w przypadku zezwolenia Sejmu z 6 grudnia 2018 r. na aresztowanie posła PO Stanisława Gawłowskiego
• RPO ma wątpliwości, bo Sejm uwzględnił wniosek prokuratury z czerwca 2018 r., który dotyczył tylko przedłużenia aresztu, stosowanego wówczas wobec posła
• Prokuratura nie wniosła zaś o zgodę na jego zatrzymanie

W związku z problemem dotyczącym praw obywatelskich, który ujawnił się na tle tej sprawy, rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar przekazał stanowisko Marszałkowi Sejmu Markowi Kuchcińskiemu. Zwrócił się o uwzględnienie tego stanowiska w dalszych działaniach Sejmu.

Zarzuty o charakterze korupcyjnym, związane z pełnioną przez niego w przeszłości funkcją wiceministra środowiska, Stanisław Gawłowski usłyszał w kwietniu 2018 r. Został też wtedy aresztowany; wcześniej Sejm uchylił jego immunitet. W lipcu 2018 r. szczeciński sąd zwolnił go z aresztu po wpłaceniu 500 tys. zł poręczenia majątkowego.

6 grudnia 2018 r. Sejm wyraził zgodę na tymczasowe aresztowanie posła Stanisława Gawłowskiego.

W piśmie do Marszałka Sejmu Rzecznik wskazuje na „specyficzny kontekst sprawy związany z chronologią wydarzeń”. Sejm podjął bowiem uchwałę w tej sprawie na podstawie wniosku z 24 czerwca 2018 r. Naczelnika Zachodniopomorskiego Wydziału Zamiejscowego Departamentu ds. Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej w Szczecinie. W czasie składania tego wniosku poseł przebywał jeszcze w areszcie.

Dlatego - jak podkreśla Adam Bodnar- wniosek ten dotyczy jedynie przedłużenia stosowania aresztu, na co wskazuje sformułowanie „stosowanie”, nie zaś „zastosowanie”. Już po złożeniu tego wniosku, areszt sąd zamienił na poręczenie majątkowe. 12 lipca 2018 r. poseł Gawłowski opuścił areszt.

W związku z tym Rzecznik ma wątpliwości dotyczące prawidłowości wniosku prokuratury z 24 czerwca. Niewątpliwie był on prawidłowy w dacie jego składania, ale w czasie jego rozpoznawania przez Sejm 6 grudnia 2018 r. poseł przebywał na wolności.

- Wniosek powinien dotyczyć zatem nie tyle „stosowania” tymczasowego aresztowania (co mogło implikować jego dalsze stosowanie), lecz w istocie „zastosowania” (co może spowodować zastosowanie tego środka zapobiegawczego od nowa) – wskazał Rzecznik. Wydaje się zatem, że wniosek Prokuratury Krajowej powinien być zmieniony lub zastąpiony nowym wnioskiem, który odpowiadałby nowej sytuacji faktycznej i prawnej. Taka jest też konkluzja opinii Biura Legislacyjnego Kancelarii Sejmu z 7 sierpnia 2018 r.

Jeśli nawet jednak uznać, że wniosek w zakresie „stosowania” aresztowania mógł być przedmiotem rozpoznania przez Sejm w niezmienionej formie, to należy wskazać, że uchwała z 6 grudnia dotyczy jedynie właśnie „stosowania” aresztu, ale nie rozstrzyga  kwestii ponownego zatrzymania posła.

Tymczasem zarówno art. 105 ust. 5 Konstytucji, jak i art. 10 ust. 1 i 4 ustawy z  9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora, wyraźnie odróżniają wyrażenie zgody na zatrzymanie posła od zgody na jego tymczasowe aresztowanie. Nie jest zatem uprawnione domniemanie, że zgoda na tymczasowe aresztowanie obejmuje automatycznie także zgodę na zatrzymanie.

Jak wskazuje Rzecznik, możliwa jest bowiem sytuacja, w której Sejm zgodzi się na tymczasowe aresztowanie, lecz nie na zatrzymanie. Rozstrzygnięcie takie nie jest niewykonalne, bowiem dopuszcza ono przypadek stosowania aresztu posła, jeśli sam zgłosi się on do jego wykonania.

Ograniczenie zakresu wniosku prokuratury z 24 czerwca 2018 r. do stosowania tymczasowego aresztowania stało na przeszkodzie w ewentualnym wyrażeniu przez Sejm zgody na zatrzymanie posła Stanisława Gawłowskiego. Do wyrażenia zgody na zatrzymanie, zgodnie z art. 10 ust. 4 i ust. 5 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora, konieczny jest bowiem wniosek złożony we właściwym trybie i formie.

II.519.259.2018

JUŻ 14 i 15 GRUDNIA KONGRES PRAW OBYWATELSKICH, A NA NIM PANEL

Sesja 23: Prokurator jako gwarant interesu publicznego. Praktyka a rzeczywistość (BLOK A)