Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Notatka z wizyty studyjnej pracowników Krajowego Mechanizmu Prewencji Republiki Macedonii, w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, która odbyła się w dniach 21 – 24 listopada 2011 r.

W dniach 21 – 24 listopada 2011 r. z wizytą studyjną w Zespole „Krajowy Mechanizm Prewencji” w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich przebywali pracownicy Krajowego Mechanizmu Prewencji Republiki Macedonii. Głównym
celem wizyty miała być wymiana doświadczeń związanych z realizacją OPCAT¹, w tym wspólne przeprowadzenie wizytacji Pomieszczeń dla Osób Zatrzymanych VI Komendy Rejonowej Policji w Warszawie oraz Młodzieżowego Ośrodka
Wychowawczego nr 2 w Warszawie. W Republice Macedonii, podobnie jak w Polsce, zadania Krajowego Mechanizmu Prewencji powierzono Rzecznikowi Praw Obywatelskich.

Pierwszego dnia Pani prof. Irena Lipowicz, Rzecznik Praw Obywatelskich, serdecznie przywitała przedstawicieli Macedonii oraz przedstawiła główne problemy związane z działalnością KMP w Polsce. Następnie pracownicy polskiego KMP omówili zagadnienia dotyczące powstania i organizacji zespołu, jak również zasady funkcjonowania w ramach Biura. Ponadto, zaprezentowano metodologię wizyt, strukturę raportu powizytacyjnego, sposób sporządzania oraz weryfikacji realizacji wystosowanych rekomendacji, trudności finansowe KMP i problemy praktyczne jakie napotyka zespół wizytacyjny podczas wykonywanych czynności, w tym brak wiedzy na temat istnienia i uprawnień KMP. Goście poinformowali, iż OPCAT został ratyfikowany w Macedonii w 2008 r., natomiast KMP funkcjonuje od maja 2011 r. Od tego czasu przeprowadzili 11 wizytacji, w tym 9 w jednostkach Policji oraz 2 w Zakładach Karnych. Wskazali również, iż wizytacje realizują na podstawie bardzo podobnej metodologii do zaprezentowanej przez polski KMP. Różnice polegały między innymi na gromadzeniu danych statystycznych dotyczących miejsc, w których przebywają osoby pozbawione wolności, za pomocą wysyłanych wcześniej formularzy. Dzięki temu podczas wizytacji nie ma potrzeby ich ponownego gromadzenia a jedynie zweryfikowania przekazanych danych ze stanem faktycznym. Wszystkie wizytacje, z wyjątkiem jednej, były niezapowiedziane. W zakresie finansowania przedstawiciele Ombudsmana Macedonii zaznaczyli, że fundusze przeznaczone na działalność przekazywane są przez OBWE² oraz Misję Unii Europejskiej w Skopje. Program w ramach którego te środki były zagwarantowane, zostanie zakończony w czerwcu 2012 r. W związku z tym powstanie poważny problem związany z pozyskaniem od władz Republiki Macedonii wystarczających środków materialnych niezbędnych do kontynuowania działalności KMP. W odniesieniu do problemów praktycznych podczas realizowanych wizytacji oraz wiedzy na temat istnienia KMP, pracownicy KMP Macedonii poinformowali, że przed rozpoczęciem działalności ich Zespołu odbyła się konferencja prasowa przybliżająca opinii publicznej zadania oraz uprawnienia nowo powstałej instytucji. Organizowane są również systematycznie obrady pod przewodnictwem Rzecznika Praw Obywatelskich Macedonii z udziałem pracowników KMP, przedstawicieli właściwych ministerstw oraz mediów. Podczas tych spotkań omawiane są istotne problemy wykryte podczas wizytacji. Ponadto, jako dobrą praktykę należy uznać umieszczenie na odwrocie legitymacji służbowych pracowników macedońskiego KMP wyciągu z praw przysługujących wizytującym.

Dalsza część dnia poświęcona była przygotowaniom przed mającą się odbyć następnego dnia wizytacją Pomieszczeń dla Osób Zatrzymanych VI KRP w Warszawie. W ich trakcie zapoznano gości z podstawowymi normami prawnymi
regulującymi funkcjonowanie tego typu jednostek oraz przedstawiono zaplanowane czynności.

W trakcie wizytacji pracownicy macedońskiego KMP brali udział we wszystkich czynnościach - dokonali oglądu wszystkich pomieszczeń PdOZ uczestniczyli w prowadzonych na osobności rozmowach z osobami zatrzymanymi.
Wyniki oraz spostrzeżenia gości zaprezentowano podczas podsumowania. Przedstawiciele macedońskiego KMP podkreślili, iż realizują wizyty w sposób  bardzo podobny. Po powrocie z PdOZ omówiono, mającą się odbyć następnego
dnia, wizytację Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego.

Podczas realizowanej wizytacji, tak jak dnia poprzedniego, pracownicy macedońskiego KMP brali udział we wszystkich podejmowanych czynnościach, oglądzie a także w rozmowach z nieletnimi. Goście podkreślili, iż zdobyte doświadczenia było dla nich bardzo cenne, gdyż dotychczas nie wizytowali tego typu placówek w swojej ojczyźnie.

Ostatniego dnia zreasumowaliśmy wspólnie z gośćmi wyniki przeprowadzonych wizytacji oraz każda ze stron wyraziła chęć dalszego pogłębiania współpracy i wymiany doświadczeń.
Przygotował: Wojciech Sadownik

1. Protokół Fakultatywny do Konwencji w sprawie Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu.
2. Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie