Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęły skargi kwestionujące legalność wielu postanowień Statutu Polskiego Związku Działkowców, a także  wskazujące na nadużycia w działalności organów PZD. Obecny statut związku uniemożliwia członkom stowarzyszenia wglądu w dokumentację dotyczącą działalności organów PZD, m.in. rozliczeń finansowych, podejmowanych inwestycji, zasad naliczania opłat, sposobu wydatkowania pieniędzy, i osób sprawujących określone funkcje w tej organizacji.

Zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej każda informacja o sprawach publicznych jest informacją publiczną. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego oraz innych osób i jednostek w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Niedopuszczalne jest zatem odmawianie udzielania takich informacji w oparciu o postanowienie statutu.

Ponadto w statucie PZD widnieje przepis, który przewiduje możliwość przedłużenia kadencji odwołanych członków związku o dodatkowy okres sprawowania tej funkcji w uzasadnionych przypadkach. W praktyce pozostawia to dużą dowolność i może prowadzić do celowego wykluczania niektórych członków stowarzyszenia z jego organów w oparciu o przesłanki inne niż niewykonywanie przyjętych obowiązków czy działanie na szkodę PZD, co należy uznać za sprzeczne z przepisami prawa.

Podobne wątpliwości budzi zapis dotyczący przedłużania działania organu komisarycznego w uzasadnionych przypadkach na okres nieprzekraczający 2 lat, podczas gdy powinien on mieć charakter wyjątkowy. Skarżący wskazują, że instytucja organu komisarycznego jest wykorzystywana przez PZD wobec Rodzinnych Ogrodów Działkowych niezadowolonych z działania stowarzyszenia.

Działkowcy zwracają również uwagę na uprawnienia do kandydowania do okręgowego zarządu, komisji rewizyjnej czy uprawnionych do wyboru delegatów PZD, którą statut przewiduje dla osób nieposiadających członkostwa w organizacji, a także problem uchwał podjętych na podstawie statutu z 23 października 2014 r., który nie został zarejestrowany przez sąd rejestrowy.

Zastrzeżenia budzi wreszcie zapis stanowiący, że prawa członkowskie muszą być wykonywane osobiście, co uniemożliwia upoważnienie swojego przedstawiciela do udziału w posiedzeniach władz PZD. Niewłaściwa jest także praktyka zawiadamiania działkowców o terminie walnego zgromadzenia listem zwykłym, a także próby zniechęcania członków PZD do tworzenia odrębnych stowarzyszeń, co stanowi zagrożenie dla konstytucyjnej wolności zrzeszania się i jest niezgodne z treścią orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, w którym Trybunał uznał za niekonstytucyjną monopolistyczną pozycję PZD.

Rzecznik zwrócił się z prośbą o przedstawienie wyjaśnień w niniejszej sprawie i informacje, czy przewidywana jest zmiana obowiązującego statutu stowarzyszenia.