Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W obecnym stanie prawnym pokrzywdzony jest informowany o możliwości zgłoszenia udziału w postępowaniu sądowym w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Może to zrobić do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej. Jednak żadne przepisy nie nakazują poinformowania pokrzywdzonego o tym, że postępowanie przed sądem może zostać zakończone wyrokiem nakazowym, a więc bez rozpoczynania takiego przewodu. Dla pokrzywdzonego - działającego bez profesjonalnego pełnomocnika - może to spowodować niemożność obrony jego interesów. Pokrzywdzony może bowiem pozostawać w uzasadnionym przekonaniu, że oświadczenie o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego będzie mógł złożyć po wezwaniu go przez sąd na rozprawę główną.

Sytuacja ta budzi wątpliwości Rzecznika, co do zgodności z zasadą sprawiedliwości proceduralnej wynikającą z Konstytucji. Skoro bowiem przepisy Kodeksu postępowania karnego dają pokrzywdzonemu (działającemu jako oskarżyciel posiłkowy) uprawnienie do zakwestionowania wyroku nakazowego (poprzez wniesienie sprzeciwu), to jednocześnie nie powinny zastawiać na niego swoistej pułapki prawnej, w praktyce uniemożliwiającej mu wykorzystanie tego uprawnienia.

 Pułapka ta polega na tym, że art. 54 § 1 k.p.k. wskazując termin (do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej), przy zachowaniu którego pokrzywdzony wstępując w rolę strony w postępowaniu jurysdykcyjnym może skutecznie bronić swoich słusznych interesów, jednocześnie dopuszcza zakończenie sprawy - bez informowania o tym pokrzywdzonego pomimo tego, że termin ten nie upłynął.

W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się do Ministra z prośbą o rozważenie podjęcia stosownych działań legislacyjnych oraz o przedstawienie stanowiska w sprawie.