Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Osobie zatrzymanej przysługuje prawo do obrony. Dlatego zasady kontaktu z adwokatem bądź radcą prawnym dla wszystkich zatrzymanych powinny być jednolite, jasne i precyzyjne. Dotyczy to także uregulowania kontaktów telefonicznych zatrzymanego z adwokatem. W sytuacji zatrzymania podstawowe znaczenie ma przystępna informacja, przekazana przez funkcjonariuszy policji, o prawach przysługujących osobie zatrzymanej, w tym o prawie do rozmowy z adwokatem. Na te kwestie Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę w wystąpieniach do Ministra Sprawiedliwości oraz Pełnomocnika Komendanta Głównego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka.

Zatrzymanemu należy niezwłocznie umożliwić – na jego żądanie – nawiązanie kontaktu z adwokatem (radcą prawnym), a także bezpośrednią z nim rozmowę. Przepisy nie precyzują jednak, czy zatrzymany może kontaktować się z adwokatem również telefonicznie. W praktyce to się nie zdarza. W ocenie Rzecznika, jak również Naczelnej Rady Adwokackiej, konieczne jest doprecyzowanie postanowień kodeksu postępowania karnego w tym zakresie.

Z doświadczenia adwokatów wynika ponadto, że zatrzymani niejednokrotnie są skutecznie zniechęcani do skorzystania z fachowej pomocy prawnej przez samych zatrzymujących. Rzadko dochodzi do sytuacji, aby osoba zatrzymana stanowczo żądała umożliwienia kontaktu z adwokatem. W wystąpieniu do Pełnomocnika Komendanta Głównego Policji ds. Ochrony Praw Człowieka, Rzecznik postuluje podjęcie odpowiednich działań, w tym szkoleń dla funkcjonariuszy policji, które zwrócą uwagę na znaczenie w postępowaniu karnym informowania osób zatrzymanych o przysługujących im prawach.

Istotne uprawnienia dla osób zatrzymanych, podejrzanych i oskarżonych gwarantuje dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2013/48/UE z dnia 22 października 2013 r. w sprawie dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumienia się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności. Rzecznik w wystąpieniu do Ministra Sprawiedliwości zwraca się o informacje na temat procesu implementacji tej dyrektywy.