Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Po zakończeniu prac nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka przedłożyła Sejmowi sprawozdanie wraz z wnioskami mniejszości (druk sejmowy nr 1555 z dnia 23 maja 2017 r.). W załączonym do sprawozdania projekcie ustawy dodano nowy art. 10, w którym posłużono się konstrukcją modyfikującą ogólne regulacje, dotyczące zasad kontynuowania pracy przy przekształceniach w sektorze publicznym. Opiera się ona na założeniu rozwiązania stosunku pracy z szefem Biura i jego pracownikami z upływem określonego terminu w związku z niezaproponowaniem im nowych warunków płacy i pracy.

Po przeanalizowaniu projektu Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Marszałka Sejmu przedstawiając swoje uwagi z prośbą o ich uwzględnienie w toku dalszych prac legislacyjnych.

W piśmie RPO zwraca uwagę, że używanie konstrukcji wygaśnięcia stosunku pracy wobec niezaproponowania pracownikowi nowych warunków pracy po przekształceniach organizacyjnych  w sektorze publicznym od dawna budzi  wątpliwości konstytucyjne, czego wyrazem są w szczególności skierowane do Trybunału Konstytucyjnego wnioski Rzecznika, dotyczące zastosowania instytucji wygaśnięcia stosunku pracy w ustawie o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz w Przepisach wprowadzających ustawę o organizacji i  trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz ustawę o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

Celem regulacji dopuszczającej wygaśnięcie stosunku pracy części pracowników, którym nie zaproponowano nowych warunków zatrudnienia w związku ze zmianą ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, jest uniknięcie konieczności dokonywania przez pracodawcę wielu wypowiedzeń stosunków pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy. W ustawie o zwolnieniach grupowych przewidziano zasadę, że gdy pracodawca zatrudnia pracowników w tej samej grupie zawodowej, do której należał zwolniony pracownik, powinien zatrudnić pracownika, z którym rozwiązał stosunek pracy w ramach grupowego zwolnienia, jeżeli zwolniony pracownik zgłosi zamiar podjęcia zatrudnienia u tego pracodawcy w ciągu roku od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy (por. art. 9 ustawy).

Według Rzecznika można przyjąć, że zasadniczym celem  regulacji, zawartej w art. 10 projektowanej ustawy, jest stworzenie możliwości usunięcia niechcianych pracowników – pomimo możliwości ich dalszego zatrudnienia w Biurze Rady.

Główne wątpliwości RPO dotyczą jednak przede wszystkim zgodności regulacji zawartych w art. 10 projektu ustawy z art. 24 i 60 Konstytucji RP.

Zgodnie z art. 60 Konstytucji RP obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach. Z art. 60 Konstytucji RP wynika w związku z tym konstytucyjne prawo obywatela do ubiegania się o przyjęcie do służby publicznej na jednakowych zasadach. Jednakowe zasady, o których mowa w art. 60 Konstytucji, powinny obowiązywać zarówno osoby, które ubiegają się o przyjęcie do służby publicznej, jak i osoby, które w służbie tej pozostają.

Zakwestionowana regulacja prawna powinna także podlegać ocenie z punktu widzenia zgodności z art. 24 Konstytucji RP. Stosownie do jego treści, praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy. W świetle treści art. 24 Konstytucji RP na państwie ciąży obowiązek ochrony pracowników jako „słabszej” strony stosunku pracy, a  w  konsekwencji obowiązek stworzenia określonych gwarancji prawnych dotyczących zarówno ochrony osoby pracownika, jak i jego interesów.