Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich 12 maja 2015 r. skierował wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją dwóch przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczących okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa, a także okoliczności uzasadniających unieważnienie małżeństwa (art. 12 §1 i §2 K.r.o. z dnia 25 lutego 1964 r.).

Pierwszy z zakwestionowanych przepisów pozbawia osoby z  niepełnosprawnością intelektualną lub psychiczną i nie będące ubezwłasnowolnionymi całkowicie, prawa do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny. Zgoda na zawarcie związku małżeńskiego takim osobom może być udzielona przez sąd w wyjątkowych sytuacjach. Pozbawienie prawa do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny następuje na podstawie niejasnych, niejednoznacznych i nieprzystających do współczesnej wiedzy psychologicznej i medycznej kryteriów „choroby psychicznej” i „niedorozwoju umysłowego”.
Natomiast drugi zaskarżony przepis dot. unieważnienia małżeństwa z powodu choroby psychicznej albo niedorozwoju umysłowego jednego z małżonków. O unieważnienie może wnosić każdy z małżonków. W toku postępowania o unieważnienie małżeństwa sąd zobowiązany jest, podobnie jak w sprawie o zezwolenie na zawarcie małżeństwa, badać czy choroba psychiczna albo niedorozwój umysłowy zagraża małżeństwu lub zdrowiu przyszłego potomstwa.
Zaskarżone przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego są niezgodne, zdaniem Rzecznika, z zasadą poszanowania godności ludzkiej zawartą w art. 30 Konstytucji RP oraz z prawem do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia, a także do decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47 Konstytucji RP).

[Wniosek do TK]