Biuletyn Informacji Publicznej RPO

28–29 listopada 2022 r. przedstawiciele RPO: Marcin Sośniak, Agnieszka Szmajdzińska i Jagna Krotoska z Zespołu ds. Równego Traktowania po raz kolejny odwiedzili rejon granicy polsko–białoruskiej, gdzie od końca sierpnia 2021 r. nieprzerwanie trwa kryzys humanitarny. 

Przedstawiciele BRPO przeprowadzili niezapowiedziane wizytacje w Placówkach SG w Narewce, Białowieży, w Dubiczach Cerkiewnych, w Czeremsze – Połowcach oraz Terespolu, gdzie zapoznali się z procedurami, jakim podlegają osoby stawiające się do odprawy na przejściu granicznym, nieposiadające dokumentów uprawniających do wjazdu do Polski, ale deklarujące zamiar ubiegania się w Polsce o ochronę międzynarodową.  

Głównym powodem wizyty było zbadanie aktualnej sytuacji na granicy polsko-białoruskiej po wybudowaniu przez władze RP zapory oraz w związku z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 15 września 2022 r., w sprawie zawrócenia do linii granicy państwowej siedmioosobowej rodziny z Iraku na podstawie tzw. rozporządzenia granicznego. Sąd, uwzględniając skargę RPO, uznał zastosowanie ww. rozporządzenia za sprzeczne m.in. z Konstytucją RP. Wskazał też, że procedura zawracana cudzoziemców do granicy stanowi zbiorowe wydalenie, zakazane na mocy Protokołu 4 do EKPC, godzi w prawo cudzoziemców do ubiegania się w Polsce o ochronę międzynarodową (status uchodźcy), a tym samym narusza art. 56 ust. 2 Konstytucji RP i art. 18 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, które prawo to gwarantują.

Jak ustalili wizytujący,  stanowisko sądu, wyrażone w sprawie indywidualnej, nie wpłynęło na praktykę SG w zakresie stosowania procedury zawracania cudzoziemców do granicy państwa określonej ww. rozporządzeniem. Straż Graniczna w dalszym ciągu stosuje zatem tzw. pushbacki. Budzi to poważne wątpliwości RPO, zwłaszcza, że na niektórych odcinkach granicy, jak ustalili wizytujący, mimo istnienia zapory liczba przekroczeń granicy w miejscach niedozwolonych nie różni się od liczby przekroczeń w tym samym okresie w ubiegłym roku.