Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich przystąpił do postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie pytania prawnego Sądu Apelacyjnego w Warszawie dotyczącego zakazu ujawniania danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe. Zdaniem RPO, w niektórych przypadkach zakaz ten jest niezgodny z gwarantowaną przez konstytucję zasadą swobody wypowiedzi.

Zgodnie z przepisami Prawa prasowego nie wolno publikować danych osobowych i wizerunku osób, przeciwko którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub sądowe, jak również danych osobowych i wizerunku świadków, pokrzywdzonych i poszkodowanych, chyba że osoby te wyrażą na to zgodę. Zakaz ten obowiązuje bez względu na to, czy postępowanie dotyczy osoby publicznej (powszechnie znanej) czy prywatnej. Właściwy prokurator lub sąd może zezwolić na ujawnienie danych ze względu na ważny interes społeczny.

W ocenie Rzecznika, w przypadku osób publicznych, przeciwko którym toczy się postępowanie karne, związane z wykonywaną przez nich działalnością publiczną, zakaz publikacji ich danych i wizerunku jest niezgodny z konstytucyjną zasadą swobody wypowiedzi. Przemawia za tym stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, zbieżne zresztą w tej kwestii z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Należy jednak wyraźnie rozróżnić pojęcie osoby publicznej wykonującej działalność publiczną od osoby, która przez przypadek bądź w sposób incydentalny stała się osobą powszechnie znaną. Osoba prywatna, która świadomie wstępuje w sferę o charakterze publicznym musi bowiem liczyć się z osłabieniem ochrony swojej prywatności.

Rozstrzygając konflikt zasady swobody wypowiedzi i ochrony prawa do prywatności warto zauważyć, że informacje przekazywane przez media często umożliwiają uświadomienie społeczeństwa o zachowaniu osoby sprawującej funkcje publiczne, a także mającej dostęp do środków publicznych i nimi administrującej. Jest to zwłaszcza istotne w tych wypadkach, gdy chodzi o osobę pochodzącą z wyborów powszechnych. Ponadto, zakrywanie wizerunku osoby publicznej czy też utajnienie jej danych, w trakcie toczącego się postępowania karnego, podczas gdy opinii publicznej znane są dokładnie informacje o tej sprawie i danych sprawcy, nie spełnia swojej roli.