Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik Praw Obywatelskich na podstawie wpływających skarg od studentów głuchych i  słabosłyszących podjęła sprawę finansowania tłumaczy migowych w szkołach wyższych.

Już w sierpniu ub. roku Rzecznik zwróciła się do Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych z prośbą o przedstawienie stanowiska na temat możliwości finansowania usługi tłumacza języka migowego ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przez powiaty.

Kwoty uzyskiwane z budżetu państwa na edukację studenta niesłyszącego są zdecydowanie niewystarczające. Dodatkowe wsparcie finansowe zostało przewidziane w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z tą ustawą, do zadań powiatu należy dofinansowanie usługi tłumacza języka migowego lub tłumacza-przewodnika. Tymczasem do Rzecznika docierają informacje, że otrzymanie wsparcia ze środków powiatu na dofinansowanie nauki na uczelni wyższej spotyka się z odmową. W wyniku powyższego stanu rzeczy uczelnie nie zapewniają studentom niesłyszącym dostępu do tłumacza, co prowadzi z kolei do naruszenia art. 24 ust. 5 ratyfikowanej przez Polskę Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.
W grudniu 2013 r. Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych wyjaśnił, że z dniem 1  stycznia 2012 r. weszła w życie nowelizacja ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, która wprowadziła zmiany m.in. w zakresie udzielania dotacji z budżetu państwa dla publicznych i  niepublicznych uczelni. Zgodnie z ustawą, uczelnie publiczne i niepubliczne otrzymują z budżetu państwa dotacje między innymi na zadania związane ze stwarzaniem studentom i doktorantom, będącym osobami niepełnosprawnymi warunków do pełnego udziału w procesie kształcenia. Zgodnie z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych do zadań powiatu należy dofinansowanie usług tłumacza języka migowego lub tłumacza-przewodnika. W obowiązujących przepisach nie określono katalogu sytuacji, w których osoba niepełnosprawna może korzystać z pomocy tłumacza języka migowego, finansowanej ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Rozstrzygnięcie w  sprawie sposobu rozpatrzenia wniosku osoby niepełnosprawnej o przyznanie dofinansowania ze środków PFRON należy do jednostki samorządu terytorialnego, które dysponuje całością dokumentacji, jest dysponentem ww. środków i odpowiada za ich wydatkowanie.

W lutym 2014 r. Rzecznik ponownie wystąpiła do Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych z prośbą o przedstawienie stanowiska na temat możliwości finansowania usługi tłumacza języka migowego ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przez powiaty, w przypadku, gdy środki finansowe na ten cel uczelnia otrzymuje także z budżetu w formie dotacji. Rzecznik wielokrotnie otrzymywała sygnały, że organy powiatu odmawiają przyznania środków na tłumacza, podając jako jedyny powód otrzymywanie przez uczelnie dotacji, które są niewystarczające.

W konsekwencji student głuchy ma zapewnioną usługę tłumacza języka migowego tylko wtedy, gdy uczelnia dopłaca do tej usługi z własnych środków finansowych.

[Wystąpienie RPO sierpień 2014]