Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Zastępca RPO Stanisław Trociuk wziął udział VI Kongresie Kół Naukowych Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. W związku z 20. rocznicą uchwalenia Konstytucji RP tematyka Kongresu nawiązywała do tego najważniejszego aktu prawnego. Tematem przewodnim tegorocznej edycji Kongresu było „Społeczeństwo obywatelskie”.

Stanisław Trociuk mówił o zapewnieniu standardów demokratycznego państwa prawnego m.in. w procesie tworzenia prawa. Wskazywał, że przywołana w preambule Konstytucji zasada dialogu społecznego i współdziałania władz zakłada, że końcowe decyzje prawodawcze zostaną poprzedzone dialogiem ze wszystkimi reprezentatywnymi uczestnikami życia społecznego.  

- Obserwowana praktyka uchwalania ustaw wskazuje na to, że owa zasada dialogu społecznego i współdziałania władz nie jest respektowana. Świadczy o tym m. in. liczba projektów ustaw wniesionych w tej kadencji parlamentu przez grupę posłów oraz przez Senat (grupa posłów wniosła według danych na dzień 10 maja 2017 r. 239 projektów ustaw, zaś inicjatywa senacka dotyczyła 17 projektów, łącznie stanowi to 256 projektów ustaw wobec 224 projektów wniesionych przez Radę Ministrów). Przewaga liczby projektów parlamentarnych, z których istotna część została jednak opracowana w poszczególnych ministerstwach, wskazuje zaś na to, że celem tej praktyki jest właśnie uniknięcie konsultacji i opiniowania tych projektów przed skierowaniem ich do Sejmu, a więc uniknięcie dialogu społecznego, do którego odwołuje się Konstytucja – zauważył zastępca RPO.

Stanisław Trociuk wskazywał też na fasadowość procesu legislacyjnego. Przypomniał, że zasada dialogu społecznego oraz współdziałania władz zakłada, że prawo dotyczące podstaw funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego będzie stanowione po rozważeniu wszelkich racji, w tym również racji opozycji parlamentarnej, przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego oraz podmiotów powołanych z mocy prawa do przedstawiania swojego stanowiska w sprawie będącej przedmiotem projektowanej regulacji.

- Tylko w ten sposób można bowiem budować zaufanie do stanowionego prawa, w przeciwnym razie staje się ono wyłącznie dyktatem aktualnej większości parlamentarnej, niepopartym racjonalnymi przesłankami jego stanowienia. Obecna praktyka uchwalania ustaw wskazuje jednak, że albo nie dopuszcza się oponentów do przedstawienia tych racji albo też nie bierze się ich w ogóle pod uwagę nawet wówczas, gdy zastrzeżenia rangi konstytucyjnej pochodzą od takich organów jak Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Krajowa Rada Sądownictwa czy też Rzecznik Praw Obywatelskich – zaznaczał Stanisław Trociuk.

Zastępca RPO mówił również o konieczności zapewnienia niezależności i niezawisłości władzy sądowniczej. Wskazywał, że ograniczenia wprowadzane w tym zakresie w istocie wymierzone są w system ochrony praw człowieka. - Zasada podziału władzy nie ma bowiem charakteru technicznego i organizacyjnego, a jej celem jest ochrona praw człowieka przez uniemożliwienie nadużywania władzy przez którykolwiek ze sprawujących ją organów. Warunkiem rządów prawa i podstawową gwarancją rzetelności procesu sądowego jest więc zachowanie niezależności sądów i niezawisłości sędziów – przypominał zastępca rzecznika praw obywatelskich.

W panelu eksperckim VI Kongresu Kół Naukowych UAM w Poznaniu wzięli udział również: prof. UAM dr hab. Hanna Suchocka, prof. dr hab. Andrzej Rzepliński, prof. dr hab. Marek Zubik, prof. UKSW dr hab. Małgorzata Jaśkowska oraz prof. dr hab. Waldemar Łazuga.

Kongres odbył się pod Honorowym Patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich.