Biuletyn Informacji Publicznej RPO

19 lipca rząd podjął decyzję o przyłączeniu do Opola części terenu czterech sąsiednich gmin. Postanowiono tak jeszcze przed omówieniem tej kwestii podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego i mimo wyników konsultacji społecznych, w których mieszkańcy okolicznych gmin opowiedzieli się zdecydowanie przeciwko przyłączeniu do Opola. Problem, związany z poszerzeniem granic miasta, dotyczy też praw mniejszości niemieckiej, która tam zamieszkuje i posiada swojego przedstawiciela w Sejmie. Rozporządzenie w sprawie granic Opola ma wejść w życie 1 stycznia 2017 r.

21 listopada w tej sprawie w Biurze RPO odbyło się spotkanie. W dyskusji wzięli udział: rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar, zastępczyni RPO Sylwia Spurek, poseł Ryszard Galla, przedstawiciele mniejszości niemieckiej, naukowcy zajmujący się tematyką samorządu terytorialnego oraz pracownicy Biura RPO.

W trakcie seminarium, poddane zostały dyskusji kwestie:

• zaniechań ustawodawcy we wdrożeniu zaleceń Trybunału Konstytucyjnego dotyczących formy prawnej decyzji o zmianie granic gmin (obecna forma rozporządzenia uniemożliwia jego pełną sądową kontrolę);
• dopuszczalności wprowadzania zmian granic powodujących uszczuplenie uprawnień mniejszości narodowych;
• skutków powiększenia Opola dla uprawnień mniejszości narodowych;
• działań, jakie muszą zostać podjęte dla zapewnienia zgodności powiększenia Opola z polskimi oraz międzynarodowymi standardami ochrony praw mniejszości;
• działań legislacyjnych, jakie muszą zostać podjęte dla zapobieżenia powtarzaniu się problemów tożsamych, jak w sprawie powiększenia Opola w podejmowanych w przyszłości rozstrzygnięciach w przedmiocie zmian granic gmin.

Mimo różnic uczestnicy spotkania zgodzili się, że wobec faktu, iż powiększenie Opola powoduje uszczerbek w uprawnieniach mniejszości, na władzach zarówno rządowych, jak i samorządowych ciąży pozytywny obowiązek minimalizacji tego skutku.

Zaproszeni eksperci za niezbędne działania legislacyjne uznali przy tym konieczność zapewnienia społecznościom lokalnym większego wpływu na decyzje w sprawie granic gmin oraz zapewnienia efektywnej sądowej kontroli rozstrzygnięć w tym przedmiocie.

Rzecznik przypomniał, że w sprawie konfliktu, który narósł wokół poszerzenia granic Opola, interweniował od samego początku. Wraz ze współpracownikami trzykrotnie odwiedzał województwo opolskie. Spotykał się zarówno z przedstawicielami lokalnych władz, jak i z samymi mieszkańcami.

– Nie powinno być tak, że bez pogłębionej analizy, uwzględniającej prawa mieszkańców, w tym prawa zamieszkującej na tym terenie mniejszości niemieckiej, dokonuje się tak istotnych zmian – zauważył Adam Bodnar. Chodzi m.in. o utratę uprawnień językowych mniejszości narodowej, która wiąże się ze zmianą granic.

Jak zaznaczył RPO, przedstawione przez ekspertów opinie akcentują różne kwestie i wartości. To dlatego tak ważne jest, aby wspólnie - także w gronie specjalistów - dyskutować o tym problemie i starać się wypracować najlepsze rozwiązania.