Biuletyn Informacji Publicznej RPO

8 grudnia rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar spotkał się z organizacjami społecznymi tworzącymi Porozumienie Autyzm Polska. [1]

Zebrani przedstawili rzecznikowi problemy osób z autyzmem i ich rodzin.

Uznano, że system wsparcia dzieci i młodzieży w edukacji można uznać za pozytywny. Chociaż zdarzają się czasem problemy z przekazaniem dotacji na uczniów o specjalnych problemach edukacyjnych – to przyjęte rozwiązania prawne należy ocenić pozytywnie.

Problemy rozpoczynają się , gdy osoba z autyzmem kończy 24 lata. Wtedy etap edukacji ma już za sobą i zaczyna dorosłe życie. Na tym etapie nie uzyskuje odpowiedniego wsparcia , które umożliwi jej społeczne i zawodowe funkcjonowanie.

Za najważniejsze problemy zebrani uznali brak miejsc w dziennych placówkach dla osób z autyzmem. Zarówno środowiskowe domy samopomocy (ŚDS), jak również warsztaty terapii zajęciowej(WTZ) i zakłady aktywności zawodowej (ZAZ) nie są dostosowane do specyficznych potrzeb osób z autyzmem. Według członków Porozumienia Autyzm Polska obecnie jeden ZAZ, prowadzony przez Fundacje Synapsis przyjmuje osoby z autyzmem. Działa też tylko jeden w Polsce WTZ przystosowany do przyjmowania osób z autyzmem.

Mówiono również o braku placówek, które przyjmowałyby osoby z autyzmem na krótki okres przez całą dobę. Na przykład choroba opiekuna związana z koniecznością pobytu w szpitalu stawia go w dramatycznej sytuacji – wyboru miedzy własnym zdrowiem a zapewnieniem opieki dla bliskiej osoby, która jest od niego całkowicie zależna.

Mówiono o potrzebie tworzenia sieci małych placówek – typu mieszkań wspomaganych, 6-8 osobowych domów opieki – na wzór rozwiązań wprowadzanych obecnie w Czechach w ramach deinstytucjonalizacji systemu pomocy społecznej.

Placówki tworzone i prowadzone przez organizacje społeczne, takie jak „Farma Życia” działająca w Więckowicach w Małopolsce – zapewniają dobrą jakość życia osobom z autyzmem, ale borykają się z niezwykłymi kłopotami natury finansowej. Byt takich placówek może być zagrożony w sytuacji braku dofinansowania.

Wszystkie prezentowane problemy osób z autyzmem i ich rodzin wynikają z generalnej dysfunkcji stanu orzekania o niepełnosprawności w Polsce. Obecnie brak jest indywidualnej oceny potrzeb osób z niepełnosprawnościami i brak systemu orzekania o niepełnosprawności, który taką indywidualną ocenę uwzględni. Zapowiadane ostatnio przez prezesa PFRON podjęcie prac nad nową ustawą o prawach osób z niepełnosprawnościami pozwala mieć nadzieję, że również zmiany w orzecznictwie pójdą w Polsce w od lat postulowanym kierunku.

Rezultatem spotkania są ustalenia dotyczące stałych kontaktów między BRPO i Porozumieniem Autyzm Polska. Mamy nadzieję, że do BRPO będą częściej trafiać sygnały o nieprawidłowościach, dotyczących osób z autyzmem, aby RPO mógł podejmować stosowne interwencje. Umówiono się również na kolejne spotkanie w grupie ekspertów.