Biuletyn Informacji Publicznej RPO

KTO MOŻE ZWRACAĆ SIĘ DO RZECZNIKA O POMOC?

W myśl art. 80 Konstytucji każdy ma prawo wystąpienia - na zasadach określonych w ustawie - do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej. Oznacza to, że o pomoc do Rzecznika może zwrócić się obywatel polski, cudzoziemiec, który znajduje się pod władzą Rzeczypospolitej Polskiej, oraz osoba prawna, a nawet jednostka organizacyjna nie mająca tej osobowości, jeśli tylko w myśl przepisów może być podmiotem praw i obowiązków, a także organizacja obywateli i organ samorządu. Rzecznik może podjąć czynności także z własnej inicjatywy, m.in. na skutek informacji zamieszczonej w środkach masowego przekazu oraz wniosku Rzecznika Praw Dziecka.

W JAKI SPOSÓB SKONTAKTOWAĆ SIĘ Z BIUREM RPO

Jeżeli chcesz zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich możesz:

• wysłać list pocztą
• złożyć wniosek w kancelarii Biura
• doręczyć dokumenty drogą elektroniczną
• zgłosić się osobiście do Biur Pełnomocników Terenowych RPO w Gdańsku, Katowicach i Wrocławiu

Każdy wniosek kierowany do Biura powinien zawierać:

• imię i nazwisko
• adres, pod który należy kierować korespondencję
• dokładne wskazanie, czego dotyczy sprawa oraz podanie argumentów wskazujących na naruszenie wolności lub prawa
• niezbędne dokumenty (kopie lub odpisy ), które skarżący posiada

Wniosek kierowany do Rzecznika jest wolny od opłat.

SPOSÓB DORĘCZANIA DOKUMENTÓW ELEKTRONICZNYCH DO BIURA RPO

Zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 września 2011 roku w sprawie sporządzania pism w formie dokumentów elektronicznych, doręczania dokumentów elektronicznych oraz udostępniania formularzy, wzorów i kopii dokumentów elektronicznych (Dz. U. Nr 206, poz. 1216) Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich informuje o sposobach doręczania dokumentów w postaci elektronicznej.
Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 15 lipca z 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich wniosek kierowany do Rzecznika jest wolny od opłat, nie wymaga zachowania szczególnej formy, lecz powinien zawierać oznaczenie wnioskodawcy oraz osoby, której wolności i praw sprawa dotyczy, a także określać przedmiot sprawy.

1. Adres elektronicznej skrzynki podawczej (ESP) na elektronicznej Platformie Usług Administracji Publicznej (ePUAP), za pomocą której można doręczać dokumenty elektroniczne do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich http://epuap.brpo.gov.pl
   Usługi świadczone przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich na ePUAP:
   - Wniosek elektroniczny - Elektroniczna Skrzynka Podawcza (ESP)
   W celu doręczenia wniosku do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich konieczne jest posiadanie bezpłatnego konta użytkownika na platformie ePUAP. Skuteczne doręczenie dokumentów potwierdzane jest generowaniem automatycznego urzędowego poświadczenia odbioru (UPO). Doręczony wniosek do Biura RPO za pośrednictwem ESP na ePUAP nie musi być opatrzony profilem zaufanym lub bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy certyfikatu kwalifikowanego.
    
2. Adres poczty elektronicznej, za pomocą której można doręczać dokumenty elektroniczne do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich biurorzecznika@brpo.gov.pl

   Automatycznie generowane potwierdzenie odbioru wniosku.
   Zaleca się aby maksymalny rozmiar dokumentu elektronicznego z załącznikami, nie przekraczał 5 megabajtów.
    

3. Adres formularza elektronicznego, za pomocą którego można doręczać dokumenty elektroniczne do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich https://www.rpo.gov.pl/wniosek/
   Automatyczne potwierdzenie odbioru wniosku. Załączniki powinny być plikami utworzonymi w popularnych formatach (JPG, GIF, TIFF, DOC, TXT, PDF). Przesłanie pliku w innym formacie spowoduje wydłużenie czasu rozpatrzenia sprawy. Zaleca się aby maksymalny rozmiar dokumentu elektronicznego z załącznikami nie przekraczał 5 megabajtów.
   Dostępne są dwie wersje formularza:
   • Formularz dla wnioskodawcy - dla osoby piszącej do Rzecznika Praw Obywatelskich we własnym imieniu.
   • Formularz dla wnioskodawcy piszącego w czyimś imieniu - dla osoby piszącej do Rzecznika Praw Obywatelskich w czyimś imieniu.
      
4. Dostarczenie wniosku osobiście, w godzinach pracy, do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich na następujących nośnikach danych:
   • dyskietka 1,44 MB,
   • pamięć masowa USB
   • płyta CD/DVD.
5. Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w Warszawie:
   • przy Alei Solidarności 77
6. Do Biur Pełnomocników Terenowych Rzecznika Praw Obywatelskich:
   • w Gdańsku - przy ulicy Chmielnej 54/57
   • w Katowicach - przy ulicy Jagiellońskiej 25
   • we Wrocławiu - przy ulicy Wierzbowej 5

Urzędowe poświadczenie odbioru zostaje potwierdzone w postaci papierowej.

RZECZNIK I JEGO BIURO

• sprawdza fakty, powołane przez skarżącego, przy czym czyni to sam lub może zwrócić się z wnioskiem o zbadanie sprawy do innego organu kontrolnego
• może zbadać sprawę na miejscu oraz zażądać akt sprawy lub informacji o stanie sprawy od każdej instytucji,
• po zbadaniu sprawy i stwierdzeniu, że prawa i wolności człowieka i obywatela zostały naruszone, kieruje wystąpienie do właściwego organu, organizacji lub instytucji, w których działalności takie naruszenie nastąpiło lub do organu nadrzędnego o usunięcie naruszenia,
• może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi albo o zbadanie zgodności przepisów aktów niższego rzędu z aktami wyższego rzędu; z analogicznym wnioskiem co do zgodności aktu prawa miejscowego z aktami wyższego rzędu Rzecznik może wystąpić do wojewódzkiego sądu administracyjnego,
• choć Rzecznik sam inicjatywy ustawodawczej nie ma, może wystąpić do właściwych organów z wnioskiem o podjęcie inicjatywy ustawodawczej lub o wydanie albo zmianę aktu prawnego niższego rzędu,
• ma prawo wniesienia kasacji w sprawie karnej do Sądu Najwyższego.
• podstawą kasacji może być jedynie stwierdzenie, że nastąpiło rażące naruszenie prawa przez sądy.
• kasacja w sprawie karnej nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary,
• może zażądać wszczęcia postępowania w sprawie cywilnej, a także wziąć udział w każdym toczącym się już postępowaniu cywilnym , składać skargi kasacyjne do Sądu Najwyższego,
• ządać wszczęcia postępowania administracyjnego, brać udział w postępowaniu administracyjnym na prawach przysługujących prokuratorowi oraz wnieść skargę do sądu administracyjnego na akty i czynności organu administracji publicznej, oraz wnieść skargę kasacyjną od orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego do Naczelnego Sądu Administracyjnego,
• może zażądać wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawie karnej o przestępstwo ścigane z urzędu,
• może wystąpić z wnioskiem o ukaranie za wykroczenie, a także uchylenie przez sąd prawomocnego orzeczenia w sprawie o wykroczenie,
• ma prawo wystąpienia do sądu o stwierdzenie nieważności orzeczenia wydanego przez organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organów pozasądowych w sprawach osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.
• Rzecznik przy załatwieniu spraw nie jest związany terminami wynikającymi z kodeksu postępowania administracyjnego. Na odmowę podjęcia przez niego czynności nie przysługuje żaden środek odwoławczy.

CZEGO RZECZNIK NIE MOŻE

Możliwości Rzecznika są ograniczone zakresem jego kompetencji.
Wszystkie interwencje Rzecznika są uzależnione od wyników analizy okoliczności sprawy i ustalenia, czy zostały naruszone przepisy prawa oraz , że okoliczności te istotnie wymagają ingerencji Rzecznika.
Rzecznik:

• nie zastępuje organów administracji lub wymiaru sprawiedliwości w załatwianiu sprawy co do jej istoty (rozstrzygnięcia) należącej do ich kompetencji,
• nie podejmuje sprawy, w której nie wypowiedziały się jeszcze właściwe organy i instytucje,
• nie zajmuje się problemem, gdy np. sprawę rozpatrzono odmownie, a osoba, której sprawa dotyczy nie odwołała się do organu wyższej instancji i od razu zwróciła się z pismem do Rzecznika, pomimo, że służą jej środki ochrony praw,
• nie stosuje prawa łaski,
• nie przydziela mieszkań, leków, pieniędzy,
• nie rozpatruje sporów między obywatelami, podlegających rozpoznaniu przez sądy,
• nie bierze udziału w sporach zbiorowych o interesy, np. w sprawie podwyżki wynagrodzenia dla określonej grupy pracowników,
• nie podejmuje spraw gdy brak dowodów, że zaistniało naruszenie wolności lub prawa,
• nie interweniuje, gdy sprawa toczy się bez opóźnień w sądzie lub organie administracji, ani nie ingeruje w niezawisłość sędziowską, np. w ocenę dowodów przez sąd,
• nie może wszczynać postępowania prawnego, jeżeli przewidziany w ustawie termin do takiego wszczęcia upłynął,
• nie rozpatruje anonimów.

UWAGA

Zanim list zostanie wysłany do Rzecznika, dobrze jest jeszcze raz przeanalizować, czy na pewno wyczerpane zostały wszystkie możliwości załatwienia sprawy we właściwym trybie i czy chodzi o rzeczywiste naruszenie wolności lub praw obywatelskich. W razie wątpliwości warto poradzić się adwokata lub radcy prawnego ewentualnie w miejscowym biurze porad obywatelskich, lub tzw. klinice prawa przy wydziałach prawa uniwersytetów lub niektórych wyższych uczelni typu administracyjnego udzielających porad osobom niezamożnym.
Jeśli Rzecznik otrzymuje sprawy, w których nie ma podstaw do podjęcia działań, opóźnia to zajęcie się sprawami, w których działanie Rzecznika jest konieczne. Ktoś potrzebujący naprawdę pomocy może więc na tym ucierpieć. Rzecznik nie może zapewnić, że każdą sprawę podejmie. Zapewnia jednak, że każda sprawa zostanie wnikliwie rozpatrzona, zaś osoba zainteresowana otrzyma odpowiedź na swoje wystąpienie.

Dane kontaktowe