Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Emeryci i renciści górniczy oraz wdowy i sieroty po górnikach skarżą się na wykluczenie z grona uprawnionych do rekompensaty za utracony deputat węglowy
• Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił w ich sprawie do przewodniczącego sejmowej komisji, która pracuje nad nowelizacją ustawy o świadczeniu rekompensacyjnym z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla

Sejmowa Komisja ds. Energii i Skarbu Państwa podjęła pracę nad poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy o świadczeniu rekompensacyjnym z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla. Dotyczy on częściowego zrekompensowania strat finansowych tym wdowom, wdowcom i sierotom po zmarłych pracownikach przedsiębiorstw górniczych, którzy mają ustalone prawo do renty rodzinnej po pracownikach przedsiębiorstw górniczych.

Do Biura RPO wpłynęło ok. 60 skarg od emerytów i rencistów górniczych oraz wdów i sierot, które dotyczą nowych przepisów regulujących prawa do rekompensaty za utracony deputat węglowy. Na tej podstawie Rzecznik wystąpił 23 stycznia  2018 r. do Ministra Energii.  Wskazał, że przed wejściem w życie ustawy z 23 października 2017 r. o  świadczeniu rekompensacyjnym z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla, wielu byłych pracowników przedsiębiorstw górniczych - w związku z trudną sytuacją ekonomiczno-finansową kopalni - zostało pozbawionych deputatu węglowego. W konsekwencji wyklucza to ich z grupy osób uprawnionych do rekompensaty.

Zdaniem skarżących, emeryci zostali podzieleni na tych, którzy otrzymali rekompensatę za utracony deputat węglowy, i tych, którzy nie mają do niej prawa, ponieważ wcześniej pozbawiono ich prawa do deputatu węglowego.  Zapisy ustawy wykluczyły też z grupy uprawnionych do rekompensaty wdowy i sieroty, ponieważ ich mężowie i ojcowie w chwili śmierci byli pracownikami i nie pobierali rent czy emerytur.

W odpowiedzi z 16 marca 2018 r. Minister Energii wyjaśnił, że w czasie prac nad projektem ustawy priorytetem dla rządu było przede wszystkim wypłacenie emerytom i rencistom finansowanego z budżetu świadczenia rekompensującego w możliwie jak największym stopniu korzyści utracone w wyniku nieotrzymywania deputatu węglowego bądź ekwiwalentu pieniężnego. Według ministra, na etapie prac legislacyjnych w katalogu uprawnionych - oprócz emerytów i rencistów - uwzględniono również wdowy po nich. Nieujęcie w ustawie wdów i sierot po pracownikach jest niewłaściwie interpretowane z punktu widzenia intencji ustawodawcy.

Resort uważa, że jeżeli chodzi o emerytów i rencistów, którzy utracili prawo do deputatu jeszcze jako czynni pracownicy, to ich sytuacja różni się zasadniczo od sytuacji emerytów i rencistów uprawnionych do świadczenia rekompensacyjnego. Gdy wypowiadano emerytom i rencistom prawo do bezpłatnego węgla, osoby te miały jeszcze status pracowników. Przechodzili oni na emeryturę już  nie mając prawa do bezpłatnego węgla jako emeryci i  renciści. W związku z tym, skoro prawa tego nie mieli, nie można osobom tym przyznać prawa do rekompensaty z tytułu utraty prawa, gdyż zmieniając status z „pracownika" na „emeryta" lub „rencistę" już tego prawa nie posiadali - wskazał resort.

RPO widzi potrzebę jak najszybszego rozpoczęcia prac legislacyjnych w sprawie. Dlatego zastępca rzecznika Stanisław Trociuk wystąpił do przewodniczącego komisji Macieja Małeckiego, aby w ramach prac nad projektem noweli rozwiązano i ten problem.

III.7042.121.2017