Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• MON odmówiło statusu weterana poszkodowanego żołnierzowi, który doznał obrażeń w wypadku podczas misji UE w Czadzie i Republice Środkowoafrykańskiej w 2008 r. 
• Obywatel zaskarżył decyzję MON do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który ją uchylił, co utrzymał Naczelny Sąd Administracyjny
• Ministerstwo ponownie jednak wydało decyzję odmowną, którą ponownie uchylił WSA w 2023 r.  

Rzecznik Praw Obywatelskich występuje w tej sprawie do ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka. Mając na uwadze, że postępowanie trwa już sześć lat, a jego długotrwałość wynika m. in. z niezastosowania się do sądowej oceny prawnej wiążącej organ, Marcin Wiącek prosi ministra o wyjaśnienia  w sprawie.

Do RPO zwrócił się były żołnierz, uczestnik misji Polskiego Kontyngentu Wojskowego w operacji Unii Europejskiej w Republice Czadu i Republice Środkowoafrykańskiej w 2008 r. Uczestniczył on tam w gaszeniu pożaru, w trakcie akcji ratowniczej doznał uszczerbku na zdrowiu.

W 2009 r. Terenowa Wojskowa Komisja Lekarska ustaliła u niego uszczerbek na zdrowiu w wysokości 20%.  Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego przyznał mu jednorazowe odszkodowanie.

W  2017 r. wnioskodawca wystąpił do MON o przyznanie mu statusu weterana poszkodowanego zgodnie z art. 3 ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa.

MON odmówił, co uzasadniono tym, że wypadek nie spełnia przesłanek koniecznych do przyznania statusu weterana poszkodowanego. Nie powstał on bowiem ani w wyniku działań podejmowanych w ramach uderzenia na przeciwnika bądź odparcia jego uderzeń, ani też wskutek innych działań pozostających w bezpośrednim związku z wykonywaniem zadań. Nie był on również wynikiem zamachu lub innego bezprawnego działania przeciw wnioskodawcy.  Uznano, że wypadek nie stanowi samoistnej przesłanki do przyznania statusu weterana poszkodowanego, albowiem zdarzenie to musi powstać w ściśle określonych w ustawie okolicznościach. 

Obywatel zaskarżył decyzję MON do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który w 2018 r. ją uchylił. Stwierdził, że nie sposób uznać, iż skarżący nie wykonywał zadań związanych z misją, w której uczestniczył Polski Kontyngent Wojskowy. Minister nie wykazał zaś, aby wystąpiła tu przesłanka negatywna, uniemożliwiająca otrzymanie statusu weterana poszkodowanego. Z akt sprawy nie wynika bowiem, aby wypadek nastąpił w wyniku nieprzestrzegania przez żołnierza przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy.

WSA uznał zatem, że wypadek mieści się w kategorii „innych działań pozostających w bezpośrednim związku w wykonywaniem zadań", o której mowa w art. 4 pkt 15 lit. c ustawy o weteranach. Dlatego WSA zwrócił sprawę MON, wskazując że „obowiązkiem organu ponownie rozpoznającego sprawę będzie zastosowanie się do stanowiska wyrażonego w niniejszym wyroku”.

MON złożył skargę kasacyjną do NSA, uznając m.in. że WSA naruszył m.in. prawo materialne poprzez uznanie, że skarżący spełnia przesłanki nadania mu tego statusu.  NSA w 2021 r. oddalił skargę.

Mimo to MON w 2022 r. wydał ponowną decyzję, odmawiając kolejny raz wnioskodawcy prawa do statusu weterana poszkodowanego. Stwierdzono m.in., że gdy „wypadek nastąpił w ramach zwykłego wykonywania zadań służbowych przez żołnierza, bez związku ze szczególnym charakterem zadań mandatowych misji, to sam fakt, że wypadek miał miejsce poza granicami kraju nie kwalifikuje go jako wypadku w rozumieniu art. 4 pkt 15 lit. c ww. ustawy".

Zainteresowany zaskarżył tę decyzję do WSA, który uchylił ją w marcu 2023 r. Podkreślił, że sąd działa „w warunkach związania poglądem prawnym wyrażonym w wydanych wcześniej w sprawie prawomocnych wyrokach”. Dodano, że „ocena prawna i wskazania do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie”.

Wyrok wraz z uzasadnieniem przesłano stronom w czerwcu 2023 r. Tymczasem sprawa została  zainicjowana przez żołnierza w sierpniu 2017 r.

WZF.7043.95.2022