Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Obywatel został uznany za winnego zderzenia na mazurskich jeziorach, w którego wyniku zatonął tzw. houseboat z pełnym wyposażeniem
• Wyrokiem nakazowym Sąd Rejonowy wymierzył mu 1000 zł grzywny
• Tymczasem orzekanie w trybie nakazowym jest możliwe tylko, gdy nie ma żadnych wątpliwości co do winy i okoliczności czynu - obwiniony kwestionował zaś zarówno, by to on sterował żaglówką, jak i to, by mogła ona spowodować zatonięcie houseboata 
• Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Stanisław Trociuk składa kasację na korzyść obywatela

Stan faktyczny 

Obywatel został obwiniony o to, że sterując w 2023 r. żaglówką na jednym z mazurskich jezior, wykroczył przeciw przepisom w zakresie warunków ruchu statków. W wyniku tego spowodował zderzenie z przycumowanym do pomostu jachtem typu houseboat, co spowodowało jego zatonięcie wraz z pełnym wyposażeniem. Uznano to za wykroczenie z art. 62 ust. 3 ustawy o żegludze śródlądowej.

Wyrokiem nakazowym Sąd Rejonowy uznał obwinionego za winnego zarzucanego mu czynu i wymierzył mu 1000 zł grzywny.
Orzeczenie nie zostało zaskarżone i uprawomocniło się.

Zarzut kasacji RPO

RPO zaskarżył orzeczenie na korzyść ukaranego. Na podstawie art. 111 k.p.w. orzeczeniu zarzucił: 

• rażące naruszenie prawa procesowego, to jest art. 93 § 2 k.p.w., mogące mieć istotny wpływ na jego treść, polegające na przyjęciu, że okoliczności przypisanego ukaranemu czynu i jego wina nie budzą wątpliwości, co w konsekwencji doprowadziło do wydania wyroku nakazowego, podczas gdy w świetle dowodów dołączonych do wniosku o ukaranie, zarówno wina, jak i okoliczności czynu zarzucanego obwinionemu budziły poważne wątpliwości, co powinno skutkować skierowaniem sprawy do rozpoznania na rozprawie i wyjaśnieniem wszystkich okoliczności istotnych dla merytorycznego rozstrzygnięcia. 

Kasacja wnosi o uchylenie wyroku nakazowego Sądu Rejonowego i przekazanie mu sprawy do ponownego rozpoznania.

Argumentacja RPO

W ocenie RPO wyrok nie może się ostać, ponieważ Sąd Rejonowy rażąco naruszył art. 93 § 2 k.p.w., co miało istotny wpływ na jego treść. Zgodnie z tym przepisem orzekanie w postępowaniu nakazowym może nastąpić, jeżeli okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Jest ono zastrzeżone do najbardziej oczywistych przypadków, w których materiał dowodowy jest tak jednoznaczny, że nie nasuwa żadnych zastrzeżeń co do winy i okoliczności czynu. W orzecznictwie i doktrynie wskazuje się wręcz, że nie należy orzekać wyrokiem nakazowym, gdy obwiniony nie przyznaje się do winy i przedstawia odmienne okoliczności czynu.

Tymczasem - jak wynika z materiału dowodowego uzyskanego przez Policję w toku czynności wyjaśniających  - obwiniony nie przyznał się do zarzuconego mu wykroczenia. Choć w wyjaśnieniach nie negował faktu zderzenia z przycumowanym do pomostu jachtem, to zaprzeczał, aby to on w momencie zderzenia sterował żaglówką. Zeznawał bowiem, że za sterami stał jego kolega. Obwiniony wyjaśnił zaś, że to on był odpowiedzialny za łódkę, gdyż była wypożyczona na jego nazwisko, a oprócz niego płynęły nią jeszcze trzy osoby posiadające patent żaglarza jachtowego

Wskazał także, że przed uderzeniem wyskoczył i próbował wyhamować impet żaglówki, lecz mimo to łodzie dotknęły się, choć nie było to znaczne uderzenie. Ponadto obwiniony wyjaśnił, że nie doszło do uderzenia łodzi opisanej w zarzucie, bo nie było takiej możliwości technicznej, aby zagłówka mogła doprowadzić do zatonięcia jachtu typu houseboat. Wyjaśnił też, że po zdarzeniu odpłynęli swą łódką, która nie miała poważnych uszkodzeń.

W tym stanie rzeczy, w świetle dowodów wskazanych we wniosku o ukaranie, nie można było bez bezpośredniego przeprowadzenia dowodów uznać, że okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Trudno też uznać materiał dowodowy za kompletny, skoro w toku czynności wyjaśniających nie przesłuchano jako świadków osób wskazanych przez obwinionego.

Uchybienia na etapie czynności wyjaśniających nie zostały naprawione w postępowaniu sądowym i doprowadziły do przedwczesnej decyzji o wyroku nakazowym. Sąd Rejonowy był zatem zobligowany skierować sprawę na rozprawę, przeprowadzić postępowanie dowodowe i wyjaśnić wszystkie istotne dla merytorycznego rozstrzygnięcia okoliczności - w tym przesłuchać wskazanych świadków.

Rażące naruszenie art. 93 § 2 k.p.w., jakiego dopuścił się Sąd Rejonowy, mogło mieć istotny wpływ na treść wyroku; nie można bowiem wykluczyć, że po przeprowadzeniu rozprawy zapadłoby inne orzeczenie - brzmi konkluzja kasacji ZRPO.

II.510.687.2024