Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek wziął udział w odbywającym się w Jachrance XX Kongresie Gmin Wiejskich. Kongres był poświęcony najważniejszym problemom samorządu, w szczególności wyzwaniom stojącym przed gminami z obszarami wiejskimi. Wydarzeniu towarzyszyły obchody jubileuszu 30-lecia Związku Gmin Wiejskich RP, po jego reaktywacji w 1993 r.

W Kongresie wziął udział Prezydent RP Andrzej Duda, który z w 30. rocznicę reaktywowania Związku wręczył ordery i odznaczenia państwowe wójtom i burmistrzom za wybitne osiągnięcia w pracy na rzecz samorządu terytorialnego w Polsce i za działalność na rzecz społeczności lokalnej oraz rozwoju obszarów wiejskich. Prezydent wygłosił też okolicznościowe wystąpienie.

Na Kongresie wystąpienie wygłosił również Rzecznik Praw Obywatelskich. Mówił o problemach związanych z funkcjonowaniem samorządu terytorialnego wskazując, że są one stale obecne w działalności Rzecznika.

Marcin Wiącek podkreślił, że samorząd terytorialny nie jest abstrakcyjnym bytem, lecz wspólnotą mieszkańców. Dlatego zaznaczył, że niezwykle ważne jest, aby samorządy miały zapewnione możliwości sprawnego funkcjonowania dla dobra mieszkańców.

Zwrócił uwagę, że gminy wiejskie dotyka wiele problemów wspólnych dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego. Jednym z najistotniejszych jest problem realizacji konstytucyjnego wymogu zapewnienia im adekwatnego do wykonywanych zadań udziału w dochodach publicznych. Przykładem takiego braku zapewnienia odpowiednich do realizacji zadań środków finansowych są problemy z wykonywaniem zadań w zakresie usuwania odpadów, co potwierdza tegoroczny raport Najwyższej Izby Kontroli.

Marcin Wiącek wyraził nadzieję, że zostanie przez rządzących podjęta dyskusja na temat reformy finansów samorządu terytorialnego, w tym m.in. w sprawie „janosikowego”. Zwrócił też uwagę na inne nierozwiązane problemy, które w sposób szczególny dotykają gminy wiejskie i którymi będzie się starał ponownie zainteresować rządzących, m.in. na problem dotyczący procedury zmiany granic gmin, która zgodnie z aktualnym orzecznictwem sądów administracyjnych nie podlega ich kontroli.

W wystąpieniu mówił też o granicach swobody prawodawczej jednostek samorządu terytorialnego i konieczności ścisłego respektowania przez samorządy upoważnień ustawowych, przepisów kompetencyjnych, a także kierowania się w działalności zasadami konstytucyjnymi, takimi jak zasada proporcjonalności i zakaz dyskryminacji.

Marcin Wiącek podsumował swoje wystąpienie podkreślając, że jednostki samorządu terytorialnego to - z jednej strony - wspólnota lokalna mająca prawa, ale - z drugiej strony - to również władza mająca obowiązki. Rzecznik Praw Obywatelskich działa w obu tych obszarach, ponieważ w obu do Biura RPO wpływają skargi od obywateli.

W trakcie Kongresu odbyły się bloki tematyczne, poświęcone ustrojowi samorządu, finansom jednostek samorządu terytorialnego, ocenie stanu polskiej wsi oraz gospodarce komunalnej. Mówiono również o wyzwaniach i priorytetach zmian legislacyjnych mających istotne znaczenie dla samorządów z obszarami wiejskimi.