Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Biustonosze czy figi damskie dostają tylko kobiety studiujące w akademiach i uczelniach wojskowej i szkołach podoficerskich
• Pozostałym żołnierzom zawodowym -  mężczyznom, i kobietom - przysługuje bielizna letnia oraz zimowa bez zróżnicowania płci
• Rzecznik Praw Obywatelskich pyta Ministra Obrony Narodowej, czy dostrzega potrzebę dostosowania tej bielizny do różnic wynikających z płci żołnierzy
• AKTUALIZACJA: Funkcjonowanie rozwiązań prawnych dotyczących asortymentu wydawanych żołnierzom-kobietom przedmiotów umundurowania i wyekwipowania, w tym bielizny, jest na bieżąco monitorowane. W razie wystąpienia potrzeb zgłoszonych przez środowisko żołnierzy-kobiet, będą podejmowane stosowne rozwiązania - odpisał wiceminister obrony Wojciech Skurkiewicz

W rozporządzeniu MON z 21 kwietnia 2022 r.  określającym normy bielizny osobistej dla żołnierzy zawodowych uwzględniono elementy kobiecej garderoby. Znalazły się tam: biustonosz (3 sztuki na rok), figi damskie (12 sztuk na 2 lata) oraz kostium kąpielowy  (sztuka na 2 lata). 

Przysługują one jednak wyłącznie kobietom studiującym  w akademiach, uczelniach wojskowej i szkołach podoficerskich. Pozostałym żołnierzom zawodowym (mężczyznom, i kobietom) przysługuje bielizna letnia oraz zimowa. 

Z ustaleń RPO wynika, że co do zasady w skład bielizny letniej lub zimowej wchodzą: koszulka, spodenki/kalesony, co z kolei może oznaczać, że bielizna nie jest dostosowana do płci żołnierzy. Naturalnie nie zawsze są one wydawane, bo przysługują za nie równoważniki  pieniężne. Takie rozwiązanie może być nawet korzystniejsze dla  zainteresowanych, gdyż mogą wtedy dobrać elementy bielizny do własnej budowy.

Z analizy przepisów regulujących należności mundurowe poszczególnych służb wynika, że tylko Służba Ochrony Państwa oraz Służba Celno-Skarbowa uwzględniły taką należność dla kobiet i mężczyzn. W obu przypadkach należność ta może być, lub odpowiednio - jest realizowana w formie równoważnika pieniężnego.

W Służbie Ochrony Państwa funkcjonariuszki dostają: spódnicę (lub spodnie damskie) do mundurów, czółenka zamiast półbutów, kozaki damskie zamiast trzewików zimowych, rajstopy letnie zamiast skarpet letnich koloru czarnego, rajstopy zimowe zamiast skarpet zimowych koloru czarnego. Ponadto funkcjonariuszkom wydaje się: biustonosz (2 sztuki na  rok) i figi (2 sztuki  na rok).

W Służbie Celno-Skarbowej w wykazie składników umundurowania, za które przysługuje równoważnik pieniężny zostały wymienione (nie podlegają wydaniu w naturze): podkoszulek letni, podkoszulek zimowy, figi dla funkcjonariuszki, biustonosz, rajstopy dla  kobiety w kolorze beżowym, slipy dla funkcjonariusza, kalesony dla funkcjonariusza mężczyzny, skarpety w kolorze czarnym.

RPO Marcin Wiącek pyta zatem ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka, czy dostrzega potrzebę dostosowania bielizny zimowej i letniej do różnic wynikających z płci żołnierzy zawodowych i niezawodowych. Prosi też o informację, jakimi kryteriami kierowano się, przyznając bieliznę z uwzględnieniem płci wyłącznie żołnierzom - studentom uczelni, akademii i szkół wojskowych.

Odpowiedź Wojciecha Skurkiewicza, sekretarza stanu w MON

W nawiązaniu do pisma (Nr WZF.7043.15.2023.MB/TO) z dnia 8 lutego 2023 r. dotyczącego obowiązujących w resorcie obrony narodowej przepisów mundurowych, w tym dostosowania norm osobistej bielizny zimowej i letniej do różnic wynikających z płci żołnierzy zawodowych i niezawodowych, proszę o przyjęcie poniższej informacji.

Normy należności przedmiotów umundurowania i wyekwipowania (PUiW) żołnierzy zawodowych zostały określone w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 kwietnia 2022 r. w sprawie umundurowania i wyekwipowania żołnierzy zawodowych (Dz. U. poz. 1200).

Wysokość równoważników pieniężnych przysługujących żołnierzom zawodowym w zamian za umundurowanie i wyekwipowanie niewydane w naturze została określona w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 maja 2022 r. w sprawie równoważników pieniężnych przysługujących żołnierzom zawodowym w zamian za umundurowanie i wyekwipowanie niewydane w naturze (Dz. U. poz. 1204).

Normy należności przedmiotów umundurowania i wyekwipowania (PUiW) żołnierzy niezawodowych zostały określone w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 13 maja 2022 r. w sprawie umundurowania i wyżywienia oraz innych należności wydawanych żołnierzom niebędącym żołnierzami zawodowymi (Dz. U. poz. 1131).

Wzory i sposób noszenia umundurowania oraz odznak i oznak wojskowych zostały określone w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 20 maja 2022 r. w sprawie noszenia umundurowania przez żołnierzy (Dz. U. poz. 1237).

Zgodnie z ww. aktami prawnymi ubiory wieczorowe, galowe, wyjściowe i służbowe posiadają swoje odpowiedniki typu damskiego, dla których opracowano normy ich należności, zasady wypłaty równoważników za PUiW niewydane w naturze oraz ich wzory i zasady noszenia. Dotyczy to zarówno kompletów mundurów galowych, wyjściowych czy służbowych, a także elementów ubiorów jak np. obuwia, koszulo-bluz czy nakryć głowy. W ubiorach polowych, ćwiczebnych i specjalnych, podobnie jak w innych armiach NATO, nie stosuje się odpowiedników damskich, kobiety użytkują PUiW takie same jak mężczyźni. Powyższe podyktowane jest przeznaczeniem tych ubiorów, których uniwersalne kroje i właściwości użytkowe zapewniają bezpieczeństwo żołnierzy podczas realizacji zadań szkoleniowych i operacyjnych. Należy wskazać, że obecne rozwiązania konstrukcyjne zostały przetestowane podczas działań operacyjnych, między innymi w ramach PKW w Iraku czy Afganistanie i uzyskały pozytywne opinie użytkujących je żołnierzy, zarówno mężczyzn jak i kobiet.

Doświadczenia w zaopatrywaniu żołnierzy - kobiet wskazują, że nie zachodzi konieczność opracowania odrębnego dla nich umundurowania polowego i specjalnego, co potwierdzają meldunki o nastrojach, czy brak takich wniosków w ramach obserwacji zgłaszanych do systemu wykorzystywania doświadczeń.

Odmienny sposób zaopatrywania w PUiW obowiązuje podchorążych uczelni wojskowych, którym przysługuje wg norm należność bielizny typu damskiego oraz spodenek kąpielowych i strojów kąpielowych, za które wypłaca się równoważnik, natomiast studenci zaopatrują się w te przedmioty we własnym zakresie. Przyjęte zasady zaopatrywania były podyktowane potrzebą pełnego zabezpieczenia potrzeb tej grupy osobowej podczas procesu kształcenia.

Podkreślić przy tym należy, że w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz. U. poz. 2305 t.j.) zmienił się rodzaj pełnienia służby przez podchorążych uczelni wojskowych. Dotychczasowa służba kandydacka została zmieniona na dobrowolną zasadniczą służbę wojskową w pierwszym roku studiów, a od drugiego roku kształcenia podchorążowie uzyskują status żołnierzy zawodowych.

Jednocześnie informuję, że w opracowywaniu zasad zaopatrywania żołnierzy-kobiet, brane są pod uwagę propozycje zgłaszane przez środowisko kobiet wszystkich korpusów osobowych, w tym działającą w resorcie obrony narodowej, Radę ds. Kobiet.

Podkreślić należy, że wszystkie regulacje prawne obowiązujące obecnie w resorcie obrony narodowej uzyskały akceptację Przewodniczącej Rady ds. Kobiet.

Funkcjonowanie w praktyce wprowadzonych rozwiązań prawnych dotyczących asortymentu wydawanych żołnierzom-kobietom przedmiotów umundurowania i wyekwipowania, w tym bielizny, jest na bieżąco monitorowane. W razie wystąpienia potrzeb zgłoszonych przez środowisko żołnierzy- kobiet, będą podejmowane stosowne rozwiązania, zgodnie z Procedurami realizacji prac rozwojowych dla przedmiotów umundurowania i wyekwipowania, stanowiącymi załącznik nr 1 do decyzji Nr 314/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 października 2013 r. (Dz. Urz. Min. Obr. Nar. z 2013 r, poz. 274, z późn. zm.).

WZF.7043.15.2023