Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Walne zgromadzenia spółdzielni mieszkaniowych mogą się odbyć w 6 tygodni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii - stanowi tarcza antykryzysowa 1.0 
• Nie wiadomo jednak, kiedy ten stan się zakończy – a od decyzji walnych zgromadzeń zależy czasem los spółdzielni
• Dlatego RPO za konieczne uznaje wprowadzenie przepisów, które umożliwią walnym zgromadzeniom podejmowanie uchwał - przynajmniej w sprawach niecierpiących zwłoki

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił w tej sprawie do Jadwigi Emilewicz, wiceprezeski Rady Ministrów i ministry rozwoju.

Według specustawy z 31 marca 2020 r., ustawowy termin zwołania walnego zgromadzenia spółdzielni mieszkaniowej albo zebrania właścicieli lokali ulega przedłużeniu o 6 tygodni od dnia odwołania tego stanu  zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Ministerstwo Rozwoju wskazywało, że wolą ustawodawcy było przełożenie obrad do czasu, gdy będzie możliwe bezpieczne przeprowadzenie dyskusji.

RPO zwraca jednak uwagę na fakt, że stan braku możliwości działania przez najwyższy organ spółdzielni mieszkaniowych trwa już pół roku. Widoki na szybkie wygaszenie stanu epidemii są niewielkie. Jest raczej pewne, że w miesiącach jesiennych i zimowych nastąpi wzrost zakażeń koronawirusem, zatem stan ten może się utrzymywać jeszcze przez długie miesiące. Według specjalistów epidemia może nawet utrzymywać się około dwóch lat.

Konieczne jest zatem rozważenie, czy wystarczające i racjonalne jest faktyczne wstrzymanie organizowania walnych zgromadzeń w spółdzielniach mieszkaniowych na tak długi okres.

Zgodnie z Prawem spółdzielczym, co do zasady walne zgromadzenie zwołuje zarząd przynajmniej raz w roku w ciągu sześciu miesięcy po upływie roku obrachunkowego. Rokiem obrachunkowym jest rok kalendarzowy. Dlatego też zwyczajowo w spółdzielniach mieszkaniowych w terminie do końca czerwca odbywały się walne zgromadzenia.

A do wyłącznej właściwości walnego zgromadzenia należy m.in.:

• uchwalanie kierunków rozwoju działalności gospodarczej oraz społecznej i kulturalnej;
• rozpatrywanie sprawozdań rady, zatwierdzanie sprawozdań rocznych i sprawozdań finansowych oraz podejmowanie uchwał co do wniosków członków spółdzielni, rady lub zarządu w tych sprawach i udzielanie absolutorium członkom zarządu;
• rozpatrywanie wniosków wynikających z przedstawionego protokołu polustracyjnego z działalności spółdzielni oraz podejmowanie uchwałe;
• podejmowanie uchwał w sprawie podziału nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) lub sposobu pokrycia strat;
• podejmowanie uchwał w sprawie zbycia nieruchomości, zbycia zakładu lub innej wyodrębnionej jednostki organizacyjnej;
• oznaczanie najwyższej sumy zobowiązań, jaką spółdzielnia może zaciągnąć;
• podejmowanie uchwał w sprawie połączenia się spółdzielni, podziału spółdzielni oraz likwidacji spółdzielni;
• rozpatrywanie w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym odwołań od uchwał rady;
• uchwalanie zmian statutu.

Niektóre kompetencje dotyczą spraw o zasadniczym znaczeniu dla funkcjonowania spółdzielni. A możliwość podjęcia uchwał w niektórych sprawach może mieć wręcz zasadnicze znaczenie dla jej kondycji gospodarczej i finansowej, a nawet dalszego bytu.

Wydaje się zatem konieczne wprowadzenie takich regulacji prawnych, które stworzą spółdzielniom mieszkaniowym warunki do podejmowania uchwał przez walne zgromadzenie - przynajmniej w sprawach niecierpiących zwłoki.

Spółdzielnia mieszkaniowa ma ponadto obowiązek sporządzić sprawozdanie finansowe wraz ze sprawozdaniem z działalności, które podlega zatwierdzeniu przez właściwy organ - co powinno nastąpić w 6 miesięcy od dnia bilansowego. Rozporządzeniem Ministra Finansów z 31 marca 2020 r. termin ten przedłużono - powinno to nastąpić do końca września 2020 r. A wiadomo już, że dotrzymanie tego terminu nie będzie możliwe.

Warto przy tym podkreślić, że inne spółdzielnie, wspólnoty mieszkaniowe czy spółki prawa handlowego mogą wywiązać się z powyższego obowiązku w oparciu o przewidziane dla tych podmiotów zmiany w ustawach regulujących zasady i tryb działania ich organów kolegialnych.

Prezentowane przez Ministerstwo Rozwoju stanowisko, zgodnie z którym w spółdzielniach mieszkaniowych nie jest prawnie dopuszczalne zwołanie walnego zgromadzenia przed upływem okresu, o jakim mowa w tarcza 1.0 i podejmowanie uchwał w drodze zdalnej, nie jest powszechnie przyjmowane w praktyce.

Z informacji w internecie wynika bowiem, że wiele spółdzielni mieszkaniowych wyznaczyło termin walnego zgromadzenia (w tym np. korespondencyjnego), mimo,że nadal obowiązuje stan epidemii (np. Suwalska Spółdzielnia Mieszkaniowa czy Spółdzielnia Mieszkaniowa w Stalowej Woli).

Powstaje zatem obawa, czy zwołane przez te spółdzielnie przed odwołaniem stanu epidemii, i sprzecznie z tarczą 1.0, walne zgromadzenia mogą podejmować w ogóle skutecznie uchwały, które będą wiązać członków spółdzielni.

Obecne przepisy dotyczące organizacji, trybu posiedzeń i podejmowania uchwał przez walne zgromadzenie są niedostosowane do stanu epidemii, który trwa już od wielu miesięcy i najprawdopodobniej trwać będzie nadal. Sytuacja ta stwarza niebezpieczeństwo zaburzenia czy nawet paraliżu bieżącej, zgodnej z zasadami racjonalnej gospodarki, działalności spółdzielni.

Dodatkowo, godzi to w prawa członków spółdzielni mieszkaniowych, którzy nie mogą – w ramach walnego zgromadzenia – realizować swych praw wynikających z członkostwa w spółdzielni.

Konieczne jest zatem pilne podjęcie prac legislacyjnych w tym zakresie, tym bardziej, że np. wspólnotom mieszkaniowym czy spółkom ustawodawca stworzył ramy prawne umożliwiające funkcjonowanie ich najwyższych organów także w czasie stanu epidemii.

Odpowiedź Mnistra Rozwoju (aktualizacja 15 października 2020 r.)

Dostrzegam wskazany problem. Istotnie, z uwagi na przedłużający się stan epidemii i związaną z tym niemozność przeprowadzenia walnych zgromadzeń w spółdzielniach mieszkaniowych, nie jest możliwe podejmowanie uchwał w sprawach zastrzeżonych do własciwości walnego zgromadzenia, istotnych dia sprawnego funkcjonowania spółdzielni. Aktualnie podejmowane są działania mające na celu rozwiązanie tego problemu na poziomie ustawy - odpisał wiceminster Robert Nowicki.

IV.7212.3.2020