Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W ostatnich tygodniach do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi dotyczące projektu zmian w zakresie weryfikacji obowiązków związanych z ponoszeniem opłat abonamentowych. Proponowane rozwiązania polegają na zobowiązaniu dostawców usług telewizji płatnej (telewizje kablowe, dostawcy telewizji satelitarnej) na przekazywaniu danych osób, z którymi mają zawarte umowy Poczcie Polskiej, która w ten sposób będzie mogła zweryfikować realizację obowiązków związanych z ponoszeniem opłat abonamentowych.

Proponowane zmiany budzą niepokój zarówno użytkowników telewizji, jak i przedsiębiorców, na których zostaną nałożone obowiązki. Już w tej chwili można obserwować w mediach rozmaite dyskusje na temat możliwości obejścia nakładanego obowiązku oraz konieczności czy możliwości wypowiedzenia zawartych już umów, a także ewentualnych działań podejmowanych na forum międzynarodowym (jak chociażby skargi do Komisji Europejskiej).

Już na etapie konsultacji społecznych (23 marca 2017 r.) RPO skierował wystąpienie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w którym przedstawione zostały zastrzeżenia i wątpliwości. Na to pismo jednak do chwili obecnej Rzecznik nie otrzymał odpowiedzi.

W związku z tym i w związku ze skierowaniem projektu przez Radę Ministrów do prac w Sejmie, Rzecznik wystąpił w tej sprawie do Marszałka Sejmu.

Najważniejsze wątpliwości Rzecznika dotyczą:

- podstaw prawnych dla przekazywania danych przez dostawców usług telewizji płatnej do Poczty Polskiej, a w szczególności dopuszczalności przetwarzania danych w celu innym niż ten, dla którego dane zostały zebrane. Należy zaznaczyć, że osoby podpisujące umowę z dostawcą np. telewizji kablowej wyraziły zgodę na przetwarzanie danych w określonym celu, związanym z realizacją umowy. Tymczasem obecnie dane te mają być przekazywane do innego podmiotu dla realizacji celu związanego z poborem opłaty abonamentowej. To rodzi wątpliwości, które nie zostały wyjaśnione na etapie prac rządowych, co do zgodności tych rozwiązań z podstawowymi zasadami przetwarzania danych osobowych, w tym wynikającymi z prawa UE.

- Przyjęcie ustawy oznaczać będzie ingerencję w tajemnicę telekomunikacyjną - dane dotyczące użytkownika w świetle obowiązujących przepisów są taką tajemnicą objęte. Wszelka ingerencja musi mieć nie tylko oparcie w przepisach prawa (co w istocie będzie spełnione po przyjęciu ustawy), ale również musi być uzasadniona „niezbędnością w demokratycznym państwie prawnym”. W tym przypadku Rzecznik ma wątpliwości, czy przesłanka niezbędności jest spełniona - w uzasadnieniu do projektu nie wyjaśniono w ogóle, dlaczego akurat takie rozwiązanie zaproponowano i czy rozważano inne rozwiązania, które w istocie doprowadziłyby do osiągnięcia tego samego celu.

- Skoro opłata abonamentowa uznana jest za przymusowe, bezzwrotne świadczenie publicznoprawne służące realizacji jednego z konstytucyjnych zadań państwa, jakim jest realizacja misji publicznej przez jednostki radiofonii i telewizji, zatem nie jest dopuszczalne różnicowanie sytuacji osób, zobowiązanych do jej ponoszenia. Ustawa nadal nie będzie proponowała takich rozwiązań, które będą miały charakter powszechny - przykładowo nie będzie dotyczyła sytuacji tych osób, które korzystają z telewizji poprzez systemy VOD i nigdy nie zarejestrowały odbiorników telewizyjnych.

Trzeba też dodać, że Rzecznik Praw Obywatelskich nie kwestionuje przyjęcia takich przepisów, które będą sprzyjały poprawie obowiązujących rozwiązań i naprawie zdiagnozowanych problemów, związanych z niedofinansowaniem mediów publicznych i problemami ze ściągalnością składki. Jednak zaproponowane rozwiązania są wadliwe, a przedstawione w piśmie do Marszałka Sejmu wątpliwości muszą zostać wyjaśnione jeszcze przed uchwaleniem ustawy.