Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Gmina nie przyznała świadczenia pielęgnacyjnego opiekunowi niepełnosprawnego bratanka, dla którego - po śmierci brata i jego żony - został ustanowiony rodziną zastępczą niespokrewnioną
• Udział w sprawie przed WSA w Krakowie zgłosił Rzecznik Praw Obywatelskich, który przedstawił dodatkową argumentację prawną 
• 24 stycznia 2022 r. sąd zwrócił sprawę gminie do ponownego rozpatrzenia

Sprawa w WSA (sygn. akt III SA/Kr 622/21) dotyczyła prawa do świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekuna niepełnosprawnego bratanka. Po śmierci brata oraz jego żony został on ustanowiony rodziną zastępczą niespokrewnioną. 

Oprócz opieki nad bratankiem oraz dwójką jego rodzeństwa (również z orzeczeniami o niepełnosprawności) skarżący wraz z żoną wychowuje również trójkę własnych dzieci. 

Organy odmówiły świadczenia, wskazując, że na skarżącym nie ciąży obowiązek alimentacyjny. Dodano, że z przepisów jednoznacznie wynika, iż świadczenie nie przysługuje jeżeli dziecko umieszczono w rodzinie zastępczej innej niż rodzina zastępcza spokrewniona.   

Rzecznik wskazywał, że - z uwagi na zachowanie standardów konstytucyjnych oraz uzasadnione cele ustawy - niedopuszczalne było ograniczenie się do gramatycznego rozumienia przepisu. Opiekun w tej sprawie nie jest rodziną naturalną ani zastępczą spokrewnioną, ale jako osoba najbliższa dzieciom zastępuje funkcje rodzica i sprawuje rzeczywistą opiekę, To zaś wyczerpuje przesłanki uzyskania pomocy w formie świadczenia pielęgnacyjnego. 

WSA uchylił zaskarżoną decyzję SKO w Nowym Sączu oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji. W ustnych  motywach wyroku sąd podzielił argumentację skargi pełnomocnika skarżącego oraz RPO. 

Od wyroku WSA przysługuje skarga kasacyjna.

Inne działania  RPO

Człowiek opiekujący się osobą z niepełnosprawnością – niespokrewniony z nią w pierwszym stopniu, gdy jej najbliżsi z przyczyn obiektywnych nie mogą sprawować opieki - ma bardzo utrudniony dostęp do świadczenia pielęgnacyjnego.  Nie da się tego pogodzić z elementarnym poczuciem sprawiedliwości, z zasadą państwa prawa (art. 2 Konstytucji) oraz prawem do zabezpieczenia społecznego (art. 67 ust. 2 Konstytucji). Taka sytuacja zasługuje na wsparcie państwa.

Rzecznik pisał o tym w listopadzie 2021 r. w wystąpieniu generalnym do minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg. Poprosił o stosowne działania prawodawcze.

BPK.7064.2.2021