Biuletyn Informacji Publicznej RPO

8 stycznia 2024 r. rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek spotkał się z marszałkiem Sejmu Szymonem Hołownią. Rozmowa odbyła się w ramach konsultacji Marszałka Sejmu RP na temat sytuacji prawnej Mariusza Kamińskiego oraz Macieja Wąsika.

Rzecznik przedstawił w rozmowie stanowisko dotyczące skutków prawnych prawomocnych orzeczeń sądu karnego skazujących posłów na karę pozbawienia wolności za przestępstwa umyślne ścigane z oskarżenia publicznego, a także dotyczące orzekania przez Sąd Najwyższy w sprawach odwołań od postanowień Marszałka Sejmu RP w sprawie wygaśnięcia mandatu poselskiego w trybie Kodeksu wyborczego.

Wypowiedź dla mediów

Przy okazji spotkania Marcin Wiącek w Sejmie wypowiedział się dla mediów. Wyjaśnił, że mandat posła nie może być pełniony przez osobę, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo jak również przez osobę, co do której sąd orzekł o pozbawieniu praw publicznych.

- Ten skutek zaistniał w chwili wydania prawomocnego wyroku sądu karnego – tłumaczył Marcin Wiącek. Podkreślił, że z punktu widzenia Konstytucji RP, która jest jednoznaczna, wyrok prawomocny sądu karnego powoduje wygaśnięcie mandatu.

- Doszło do wygaśnięcia mandatów poselskich, w związku z czym powinna być uruchomiona procedura przewidziana w Kodeksie wyborczym dotycząca obsadzenia tych mandatów – tłumaczył RPO i wskazał, że na przeszkodzie temu stoją orzeczenia wydane przez Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.

Rzecznik wyjaśnił, że Sąd Najwyższy orzekający w trybie przewidzianym w Kodeksie wyborczym nie ma kompetencji, aby zakwestionować wyrok sądu karnego i podważać jego skutki. Prawomocny wyrok sądu może być wzruszony przez Sąd Najwyższy po uwzględnieniu kasacji wniesionej od tego wyroku.

RPO pytany o prezydenckie prawo łaski wyjaśnił, że jego istotą jest to, że polega ono na darowaniu kary, może polegać również na zatarciu skazania, natomiast korzystając z prawa łaski nie można podważyć faktu wydania wyroku skazującego. 

- W drodze prawa łaski nie można stworzyć fikcji, że nie doszło do wydania prawomocnego wyroku sądu karnego – mówił Marcin Wiącek i wskazał, że jeśli doszłoby do zastosowania przez Prezydenta prawa łaski w tej chwili, to mogłoby ono polegać na darowaniu kary, na zatarciu skazania, natomiast nie ma mocy cofnięcia się w czasie i wyeliminowania faktu wydania prawomocnego wyroku sądu karnego.

RPO pytany o wymóg powołania się przez marszałka na wpis w Krajowym Rejestrze Karnym i konieczność wydania ponownego postanowienia wskazał, że w tej chwili toczy się jeszcze postępowanie przed Sądem Najwyższym w tej sprawie i warto poczekać na orzeczenie SN, które zapadnie.