Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Obywatel 60+ skarży się na problemy z płatnością poprzez aplikację za przejazd autostradami będącymi drogami publicznymi
• Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla konieczność  wspierania osób starszych w świecie zdominowanym przez cyfryzację
• Niezbędne jest wprowadzanie rozwiązań, które w przypadku niemożności nabycia kompetencji cyfrowych nie będą doprowadzać do wykluczenia takich osób

Do RPO wpłynęła skarga obywatela 60+ w sprawie płatności za autostrady będące drogami publicznymi.  Rzecznik pyta o sprawę Ministerstwo Infrastruktury. 

Skarga obywatela

Do swego auta doczepił on przyczepkę 750 kg, wiedząc z mediów, że odcinki kiedyś płatne, są teraz bezpłatne dla samochodów do 3,5 tony. Ponieważ zestaw przekroczył 3,5 tony, obywatel zamierzał dokonać płatności jak dotychczas na stacji benzynowej, co nie było jednak możliwe.

Skierowano go do specjalnego punktu. Tam nakazano mu przedstawić dokumenty firmy, których nie miał przy sobie albo zrobić to na swoje dane. Zaproponowano też zakup urządzenia za ok. 700 zł, dzięki któremu mógłby dokonać zapłaty. Ale taki wydatek tylko po to, by opłacić kawałek drogi, nie był dobrym pomysłem. Na koniec w punkcie obsługi usłyszał, że może zapłacić przez aplikację, którą można ściągnąć na smartfona. Tymczasem obywatel miał tylko starą Nokię – wobec czego nie mógł zapłacić za przejechany odcinek drogi.

W drodze powrotnej skarżącego zatrzymała Inspekcja Transportu Drogowego, która  sporządziła protokół ws. braku opłaty za przejazd. Inspektor powiedział mu, że w takiej sytuacji mógł jechać drogami bezpłatnymi. Obywatel wyjaśnił, że nie chciał nimi jechać, bo są niebezpieczne - chciał i nadal chce zapłacić za drogę płatną, ale nie ma takiej możliwości.

W efekcie obywatel czuje się wykluczony tylko dlatego, że nie potrafi korzystać z nowoczesnego telefonu.

Stanowisko RPO

Problem wpisuje się w zjawisko obejmujące wykluczenie cyfrowe seniorów, a także obowiązek państwa zagwarantowania efektywnej legislacji zakazującej dyskryminacji ze względu na wiek. 

Rzecznik w swych wystąpieniach wielokrotnie zwracał uwagę na zagadnienie ageizmu oraz konieczność wspierania osób starszych w świecie zdominowanym przez cyfryzację. Domagał się także wprowadzania takich rozwiązań, które w przypadku niemożności nabycia kompetencji cyfrowych nie będą doprowadzać do wykluczenia tych osób.

Automatyczne przekształcanie dotychczasowych obowiązków w cyfrowe bez odpowiednich przepisów przejściowych, a także możliwych wyłączeń uzasadnionych wiekiem i brakiem kompetencji cyfrowych, budzi zastrzeżenia nie tylko co do prawidłowej legislacji, ale także zgodności z zasadą niedyskryminacji (art. 32 ust. 2 Konstytucji RP) oraz właściwym poszanowaniem praw osób w wieku podeszłym do godnego i niezależnego życia (art. 25 Karty Praw Podstawowych UE).

Dlatego dyrektor Zespołu Prawa Gospodarczego i Administracyjnego BRPO Piotr Mierzejewski pyta dyrektora Departamentu Dróg Publicznych Ministerstwa Infrastruktury Jarosława Waszkiewicza, czy do resortu docierają sygnały o problemach seniorów z opłatami za przejazd drogami publicznymi. Prosi też o informację, czy MI podjęło lub planuje podjąć działania ws. opisanych trudności.

V.801.2.2023