Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Według rolników zbędne było nie tylko ich zatrzymanie, ale również założenie im kajdanek i w dodatku spiętych z tyłu
• Skarżą się, że naraziło to ich na utratę dobrego imienia - zarówno w lokalnych społecznościach, jak i w oczach kontrahentów
• Za wyjątkowo uciążliwe uznali zatrzymanie telefonów służących do kontaktów z odbiorcami i dostawcami
• Twierdzą też, że nie zostali pouczeni o prawie do odmowy składania wyjaśnień i do korzystania z pomocy obrońcy
• AKTUALIZACJA: Użycie kajdanek miało umocowanie w przepisach – informuje zastępca Prokuratora Generalnego Krzysztof Sierak. Dodaje, że sąd uznał czynności zatrzymania za zasadne, legalne i prawidłowe

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek wystąpił do prokuratora Krajowego Bogdana Święczkowskiego o zbadanie prawidłowości postępowania Prokuratury Okręgowej w Piotrkowie Trybunalskim, zwłaszcza w kontekście zarzutów stawianych przez zatrzymanych.

Posłowie Stefan Krajewski i Dariusz Klimczak wystąpili do RPO o zbadanie sprawy zatrzymania 7 i 8 grudnia 2021 r. w powiecie piotrkowskim 23 osób (czterech lekarzy weterynarii i dziewiętnastu hodowców trzody chlewnej) przez funkcjonariuszy Komendy Wojewódzkiej Policji w Łodzi. 

W Biurze RPO 27 stycznia 2022 r. odbyło się spotkanie z wnioskodawcami i reprezentantami zainteresowanych osób. Spotkali się oni także z wiceministrem rolnictwa, który zwrócił się do Prokuratora Krajowego Krajowego o objęcie tego śledztwa swym nadzorem. 

Przedstawiciele poinformowali RPO o licznych uchybieniach, do których - w ich ocenie - doszło podczas działań procesowych. Ich zdaniem skutkiem tego było naruszenie przysługujących im praw i wolności obywatelskich. Wskazali m.in. na:

• błędy w postanowieniach o zarządzeniu zatrzymań i przeszukań, powodujących wykonywanie czynności wobec osób niewymienionych w postanowieniach;
• zbędność stosowania wobec nich środka przymusu, jakim jest zatrzymanie oraz nieproporcjonalność użytych przez policjantów środków przymusu bezpośredniego w postaci kajdanek założonych z tyłu
• wyjątkowe uciążliwości związane z zatrzymaniem ich telefonów, służących im do kontaktów z odbiorcami oraz dostawcami.
• niepouczenie o przysługujących im uprawnieniach procesowych, w tym prawa do odmowy składania wyjaśnień i do korzystania z pomocy obrońcy. 

Odpowiedź zastępcy Prokuratora Generalnego Krzysztofa Sieraka 

W nawiązaniu do Pana pisma z dnia 31 stycznia 2021 r., sygn. 11.519.1642.2021, dotyczącego sygnalizowanych uchybień w toku śledztwa o sygn. akt 3028-1 .Ds. 13.2021 Prokuratury Okręgowej w Piotrkowie Trybunalskim, uprzejmie informuję, że postanowieniem prokuratora z dnia 31 grudnia 2021 r. dołączono to postępowanie do prowadzonego w tej jednostce śledztwa o sygn. 3028-1.Ds.12.2021 i aktualnie pod tą sygnaturą jest prowadzone jedno postępowanie przygotowawcze.

Śledztwa we wskazanych wyżej sprawach wszczęto w dniu 14 września 2021 r., określając ich przedmiot jako niedopełnienie obowiązków w celu osiągnięcia korzyści majątkowych przez urzędowych lekarzy weterynarii Powiatowego Inspektoratu Weterynarii w Piotrkowie Trybunalskim poprzez niewykonywanie przez niech badań trzody chlewnej w gospodarstwie pochodzenia stada przed wystawieniem świadectw zdrowia dla świń i poświadczania w tych świadectwach nieprawdy co do okoliczności mających istotne znaczenie prawne, tj. co do faktu przeprowadzenia przedmiotowego badania oraz stwierdzenia, iż w tym dniu nie wykazywały objawów chorób oraz faktycznego miejsca wystawienia świadectwa, przez co działano ria szkodę interesu publicznego, tj. o czyny z art. 231 § 2 k.k. i art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

W toku przeprowadzonych w tych sprawach w dniu 7 grudnia 2021 r. czynności dokonano zatrzymań osób, które następnie przesłuchano w charakterze podejrzanych oraz dokonano przeszukania miejsc ich zamieszkania i prowadzenia przez nich działalności, zatrzymując do sprawy niezbędną dowodowo dokumentację oraz nośniki danych.

Zarzuty popełnienia przestępstw przedstawiono łącznie 23 osobom, w tym uprzednio wytypowanym 19 hodowcom trzody chlewnej - z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 231 § 2 k.k. i z art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i z art. 273 k.k., 3 urzędowym lekarzom weterynarii - z art. 231 § 2 k.k. i z art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i z art. 65 § 1 k.k. oraz synowi jednego z lekarzy weterynarii - z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 231 § 2 k.k. i z art. 271 § 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Przed przystąpieniem do czynności związanych z przedstawieniem zarzutów, przesłuchiwanym przekazano formularze z pouczeniami o prawach i obowiązkach podejrzanego oraz poinformowano o ich prawach, w tym o prawie do składania wyjaśnień, prawie do odmowy ich złożenia i prawie do odmowy odpowiedzi na pytania przesłuchującego. Udzielenie powyższych pouczeń zostało udokumentowane w aktach sprawy.

Jak wynika ze stanowiska uzyskanego od Prokuratora Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim, decyzja o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu osób uzyskujących bądź posługujących się poświadczającymi nieprawdę świadectwami zdrowia dla świń, podyktowana była względami dobra prowadzonego śledztwa i taktyki procesowej oraz miała na celu zniwelowanie obawy uzgadniania przez podejrzanych z urzędowymi lekarzami weterynarii, jak również z innymi osobami uzyskującymi w podobny sposób świadectwa zdrowia dla świń, jednolitej wersji wydarzeń. Ponadto uznano, iż zachodziła uzasadniona obawa, że zaniechanie zatrzymania i doprowadzenia podejrzanych do prokuratury, a także nie dokonanie procesowe zatrzymań telefonów, przy użyciu których kontaktowano się z lekarzami weterynarii, mogło doprowadzić do bezpowrotnej utraty dowodów.

Badania zatrzymanych od podejrzanych telefonów komórkowych były wykonywane przez Laboratorium Kryminalistyczne KWP w Łodzi priorytetowo i bez zbędnej zwłoki.

Aktualnie wszystkie zabezpieczone telefony zostały już poddane ekspertyzom przez biegłych z zakresu badania cyfrowych nośników danych i są zwracane osobom, od których zostały zatrzymane.

Czynności przeszukania, zatrzymania i przymusowego doprowadzenia podejrzanych do prokuratury, zlecone zostały do wykonania funkcjonariuszom policji z Komendy Wojewódzkiej Policji w Łodzi. W toku tych czynności funkcjonariusze policji użyli środków przymusu bezpośredniego w postaci kajdanek, co miało umocowanie w przepisach ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz.U.2019.2418 j.t.). O potrzebie użycia tego rodzaju środków zdecydowali funkcjonariusze Policji przeprowadzający te czynności.

Żaden z zatrzymanych nie zgłosił do protokołu zastrzeżeń co do przebiegu tej czynności, a wszyscy zostali zwolnieni niezwłocznie po wykonaniu z ich udziałem czynności procesowych w prokuraturze.

W przedmiotowych śledztwach 15 podejrzanych - hodowców trzody chlewnej, skorzystało z przysługującego im prawa i złożyło zażalenia na zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie oraz przeszukanie i zatrzymanie rzeczy, a także na zastosowane względem nich wolnościowe środki zapobiegawcze.

W złożonych środkach odwoławczych skarżący nie podnosili kwestii występowania błędów w treści postanowień o zarządzeniu zatrzymań oraz przeszukań. Także w protokołach zatrzymania osób i przeszukania brak jest jakichkolwiek oświadczeń w tym zakresie, pochodzących od osób, wobec których te czynności były realizowane. Również dokonana aktualnie analiza wydanych przez prokuratora referenta postanowień o zatrzymaniu podejrzanych i żądaniu wydania rzeczy, nie potwierdza zasadności zarzutów występowania błędów w ich treści.

Aktualnie wszystkie złożone zażalenia zostały rozpoznane przez Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim, który to organ nie podzielił argumentacji wskazanej w środkach odwoławczych i utrzymał w mocy zaskarżone postanowienia, jak też uznał czynności zatrzymania za zasadne, legalne i prawidłowe.

Końcowo informuję, że od dnia 21 stycznia 2022 r. śledztwo w przedmiotowej sprawie jest objęte zwierzchnim nadzorem służbowym, który jest sprawowany w Prokuraturze Regionalnej w Łodzi.

II.519.1642.2021