Biuletyn Informacji Publicznej RPO

19 stycznia 2024 r. odbyło się pierwsze w tym roku posiedzenie Komisji Ekspertów ds. Przeciwdziałania Bezdomności. Spotkanie otworzył rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek oraz wręczył powołania, w związku ze zmianami w składzie Komisji, które miały miejsce jeszcze w roku ubiegłym.

Plan pracy Komisji Ekspertów na 2024 rok

Spotkanie miało charakter organizacyjny: dyskutowano nad ustaleniem planu pracy na bieżący rok. W pierwszej kolejności odbyła się dyskusja nad listą spraw, które RPO z inspiracji Komisji poruszał w wystąpieniach do poszczególnych ministrów w latach ubiegłych, a które dotychczas nie doczekały się pozytywnej reakcji ze strony decydentów.

Komisja była zgodna, że należy powrócić do tematu powołania pełnomocnika rządu – koordynatora międzyresortowego, który zajmowałby się tematyką przeciwdziałania bezdomności w sposób przekrojowy, wykraczający poza właściwość poszczególnych resortów. Wywiązała się dyskusja, jak szeroki powinien być zakres właściwości takiej osoby – eksperci są raczej zgodni, że osoba taka powinna zajmować się także kwestiami z zakresu mieszkalnictwa i profilaktyki bezdomności. Zasadniczym jej zadaniem powinna być praca nad przygotowaniem strategii/programu rządu zakończenia bezdomności w Polsce.

Drugim wątkiem, do którego należy ponownie wrócić w wystąpieniach Rzecznika, jest sprawa ogólnopolskiego liczenia osób bezdomnych. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej zapowiedziało niedawno taką akcję liczenia na luty 2024 r. Niepokojące jest jednak to, że nie odbywają się aktualnie szkolenia dla osób, które miałyby przeprowadzać takie liczenie. Nie wiadomo też, czy i na ile Ministerstwo uwzględniło w metodologii badania dotychczasowe rekomendacje zgłaszane zarówno przez Rzecznika Praw Obywatelskich, jak i przez Ogólnopolską Federację na rzecz Rozwiazywania Problemu Bezdomności i inne podmioty. Za niezwykle istotne uznano, aby takie ogólnopolskie liczenie osób bezdomnych uwzględniło także kwestię bezdomnych uchodźców z Ukrainy oraz innych obcokrajowców przebywających w Polsce i borykających się z doświadczeniem bezdomności.

Trzecim tematem do ponownego poruszenia jest ratyfikacja przez Polskę Zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej oraz protokołu skargowego do Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych.

Z przychylnością Komisji spotkał się także postulat zgłoszenia potrzeby kontynuowania dialogu społecznego dotyczącego zmian w przepisach dotyczących ochrony praw lokatorów i spółdzielczości mieszkaniowej, który mógłby toczyć się z inicjatywy i z organizacyjnym oraz merytorycznym wsparciem Ministerstwa Rozwoju i Technologii. Niewątpliwie bowiem w obu obszarach pożądane są zmiany legislacyjne.

Ustalono, że problematyka we wskazanych obszarach stanie się wiodąca dla działań Komisji w bieżącym roku.

Uczestnicy posiedzenia byli ponadto zgodni, że tematem jednego z posiedzeń w tym roku powinna być ponownie kwestia dostępu osób w kryzysie bezdomności do świadczeń medycznych oraz brak rozwiązań systemowych dla osób wymagających dalszej opieki po zakończonym leczeniu w warunkach szpitalnych.

Warszawska Karta Praw Osoby w Kryzysie Bezdomności

Na posiedzeniu omówiona została również sprawa przyjęcia – Zarządzeniem Prezydenta m.st. Warszawy z 21 grudnia 2023r. – Warszawskiej Karty Praw Osoby w Kryzysie Bezdomności. Zebrani wyrazili obawę, czy przyjęta forma prawna (zarządzenie prezydenta a nie uchwała Rady Miasta) jest właściwa i czy nie obniża rangi uchwalonego dokumentu. Wyrażono także obawy, czy wypracowane w dialogu z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami rekomendacje i wytyczne dotyczące wdrażania Karty zostaną wykorzystane i będą realizowane - nie stały się one bowiem integralną częścią przyjętego dokumentu. Rodzi to obawę, że Karta pozostanie jedynie deklaracją i nie pójdą za nią konkretne zmiany w podejściu władz samorządowych do osób w kryzysie bezdomności. Zwrócono także uwagę na dosyć skomplikowany język, jakim napisano Kartę, utrudniający jego zrozumienie przez zwykłego człowieka. Ustalono, że RPO będzie kontynuował korespondencje z władzami Warszawy w sprawie Karty.