Biuletyn Informacji Publicznej RPO

6 marca 2023 r. w Biurze RPO odbyło się posiedzenie Komisji Ekspertów ds. Osób Głuchych. 

W trakcie posiedzenia pełnomocniczka RPO do spraw praw osób z niepełnosprawnościami Monika Wiszyńska-Rakowska podzieliła się informacjami po spotkaniu zorganizowanym z okazji Ogólnopolskiego Dnia Walki z Depresją, w którym wzięli udział przedstawiciele organizacji społecznych reprezentujących osoby z różnymi niepełnosprawnościami. Dotyczyło ono tematu dostępu do ochrony zdrowia psychicznego. Wskazała, że Głusi nie mają dostępu do psychoterapii. W USA jest to traktowane jako przejaw dyskryminacji, a osoby te mogą starać się o odszkodowanie przed sądem.

Monika Wiszyńska-Rakowska podkreśliła, że tłumacza PJM nie można wyprosić z gabinetu lekarskiego, ponieważ jest on kluczowy podczas komunikacji z pacjentem. Istotne jest wypracowanie standardów w formie wiążącego rozporządzenia. Takie rozporządzenia zostały wydane w zakresie telemedycyny czy opieki okołoporodowej. Należy także stworzyć instrukcję ze wskazówkami, w jaki sposób powinna być prowadzona psychoterapia, aby każdy mógł z niej w pełni skorzystać.

Następnie Barbara Imiołczyk poinformowała o planowanej konferencji, którą BRPO organizuje wspólnie z Międzynarodowym Instytutem Społeczeństwa Obywatelskiego. Temat to dostępność wyborów i kampanii wyborczej dla Osób z Niepełnosprawnością. Podkreśliła, że Głusi są jedną z najbardziej wykluczonych grup z dostępu do informacji o wyborach i programach wyborczych. Celem konferencji jest zwrócenie uwagi na problemy osób z niepełnosprawnościami jeszcze przed wyborami. Po konferencji powstanie apel kierowany do komitetów wyborczych oraz mediów, aby zwrócić uwagę na prawa osób ze szczególnymi potrzebami, aby programy partii i debaty były dostępne również dla głuchych. Eksperci podkreślili, że największym problemem jest dostęp do informacji, ponieważ bez odpowiedniego tłumaczenia na PJM wybór spośród  kandydujących staje się niemożliwy.

Kajetana Maciejska-Roczan podkreśliła, że w przeciągu 25 lat tylko jeden kandydat przed wyborami zgłosił się do Polskiego Związku Głuchych z propozycją przedstawienia programu wyborczego z tłumaczeniem na PJM.

Obecni na posiedzeniu goście Daniel Kowalski oraz Stanisław Porowski ze Stowarzyszenia Polski Instytut Praw Głuchych, wskazali, że stowarzyszenie przekładało już w 2019 roku petycję odnośnie dostępności prowadzonych kampanii wyborczych. W swoich postulatach wnioskowali za zmianą ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku w zakresie nałożenia na komitety wyborcze partii politycznych obowiązku udostępniania informacji w polskim języku migowym. Komisja przygotowała projekt nowelizacji, projekt został skierowany do pierwszego czytania, ale nie ma informacji o toczących się nad nim pracach.

Ustalono, że obecnie, bezpośrednio przed wyborami RPO nie może postulować zmian przepisów wyborczych. W doktrynie i orzecznictwie mówi się, że wszelkie zmiany w prawie wyborczym powinny zostać przyjęte na 6 miesięcy przed zarządzeniem kolejnych wyborów. W ostatnich artykułach prasowych pojawiła się informacja, że tą datą jest 14 luty 2023 r. BRPO postara się zatem zwrócić uwagę na dostępność kampanii w działaniach miękkich.

Podkreślono, że edukacja to jedna z ważniejszych części prac komisji. Eksperci jednogłośnie wskazują, że należy skupić się na tym co jest dobre dla każdej z grup dzieci. Poprzez dobre praktyki warto wskazywać jak można pracować w szkołach specjalnych, a jak w szkołach integracyjnych oraz szkołach ogólnodostępnych. Ustawa o polskim języku migowym powinna wspierać te działania.

Małgorzata Czajkowska-Kisil poinformowała o przygotowywanym eksperymencie edukacyjnym, który ma potwierdzić efektywność edukacji dwujęzycznej. Eksperyment edukacji dwujęzycznej jest w trakcie zgłaszania do MEN przez Instytut Głuchoniemych przy współpracy z Uniwersytetem Warszawskim. Projekt zaplanowany jest na 5 lat i ma metodami naukowymi wykazać skuteczność edukacji dwujęzycznej. Po uzyskaniu wyników, każda placówka zainteresowana przyjęciem metody nauczania powinna móc to zrobić z własnej inicjatywy.

Członkowie Komisji ustalili również tematy, którymi zajmą się podczas następnego posiedzenia. Będą to przygotowanie pracowników ośrodków pomocy społecznej do pracy z głuchymi klientami i traktowanie Głuchych w zakładach penitencjarnych.