Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Zatrzymaniem polskiego dziennikarza na terenie Mjanmy zajął się Rzecznik Praw Obywatelskich
• Poprosił MSZ o informacje w sprawie; pytał też, czy resort systemowo monitoruje bezpieczeństwo polskich dziennikarzy za granicą.
• Resort podał, że ambasada Niemiec udziela pomocy konsularnej niereprezentowanym obywatelom polskim w Mjanmie.
• Z informacji niemieckich dyplomatów wynika, że zatrzymany jest w dobrym stanie; został mu postawiony zarzut z ustawy imigracyjnej, a posiedzenie sądu zaplanowano na 25 marca

Z doniesień medialnych RPO dowiedział się o zatrzymaniu w Mjanmie polskiego dziennikarza.

Bezpieczeństwo polskich dziennikarzy pracujących za granicą pozostaje pod szczególną uwagą RPO  z uwagi na znaczenie ich pracy dla wolności słowa i budowania społeczeństw demokratycznych.

Już w marcu 2019 na kanwie podobnej sprawy Rzecznik zwracał uwagę, że zasadne jest upowszechnienie informacji o funkcjonowaniu prowadzonej przez Radę Europy platformy na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa dziennikarzom: https://www.coe.int/en/web/mediafreedom/the-platform.

Platforma ta jest przestrzenią publiczną ułatwiającą kompilację, przetwarzanie i rozpowszechnianie informacji o poważnych obawach dotyczących wolności mediów i bezpieczeństwa dziennikarzy w państwach członkowskich Rady Europy, co gwarantuje art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Ma na celu poprawę ochrony dziennikarzy, lepsze reagowanie na zagrożenia i przemoc wobec pracowników mediów oraz wspieranie mechanizmów wczesnego ostrzegania i zdolności reagowania w ramach Rady Europy. Zakres działania platformy ograniczony jest do państw Rady Europy, lecz z pewnością może służyć jako wzór działań na rzecz zapewniania bezpieczeństwa dziennikarzom i wymiany informacji dotyczących innych krajów świata.

Odpowiedź wicedyrektora departamentu konsularnego MSZ Marcina Jakubowskiego

11 marca wieczorem do MSZ dotarła informacja o zatrzymaniu w miejscowości Taunggyi w Mjanma polskiego dziennikarza R.B. Konsul RP w Bangkoku niezwłocznie nawiązał kontakt z Konsulem Niemiec w Mjanmie z prośbą o pilne potwierdzenie faktu zatrzymania naszego obywatela, ustalenia jego stanu zdrowia, sytuacji prawnej i umożliwienia mu kontaktu z konsulem. Na podstawie przepisów unijnych Niemcy udzielają pomocy konsularnej niereprezentowanym obywatelom polskim w Mjanmie.

Ambasada Niemiec niezwłocznie wystosowała notę werbalną do władz Mjanmy z prośbą o potwierdzenie doniesień o zatrzymaniu, przypominając o obowiązku notyfikacji wynikającym z Konwencji wiedeńskiej. Z informacji uzyskanych przez Niemców wynikało, że zatrzymany jest w dobrym stanie i zgodnie z informacjami otrzymanymi od strony mjanmańskiej został mu postawiony zarzut z ustawy imigracyjnej.

Należy przy tym zaznaczyć, iż R.B. kontaktował się z Konsulem RP w Bangkoku w grudniu 2020. Wydano mu wówczas list potrzebny do przedłużenia wizy w Mjanma w związku z brakiem możliwości powrotu do Polski spowodowanym restrykcjami covidowymi. R.B. przebywał w Mjanmie na wizie turystycznej (a nie dziennikarskiej/do pracy) i była ona wówczas nieważna od kilku miesięcy. Nie można więc wykluczyć, że obecnie R.B. przebywa w Mjanmie na wygasłej lub nieadekwatnej, nieuprawniającej do działalności dziennikarskiej wizie. Z informacji przez nas posiadanych wynika, że posiedzenie sądu w sprawie zaplanowane zostało na 25 marca br. 

15 marca Ambasada Niemiec wysłała notę monitującą, w której zasygnalizowała zamiar odwiedzenia Polaka w Taunggyi przez konsula Niemiec 25 marca br., jeżeli władze pilnie umożliwią kontakt (telefoniczny) konsula RP lub Niemiec z zatrzymanym. Jeśliby natomiast wcześniejszy kontakt telefoniczny nie byłby możliwy, wyjazd do Taunggyi miałby nastąpić wcześniej. Trzeba mieć jednak na uwadze, że zgodnie z mjanmańskimi przepisami covidowymi, wizyta w innym stanie wymaga specjalnej zgody, w tym zwolnienia z obowiązku kwarantanny, który w teorii dotyczy też dyplomatów, a obecna sytuacja polityczna w Mjamnie bardzo utrudnia kontakty z władzami miejscowymi.

Informuję ponadto, że Konsul RP w Bangkoku pozostaje w kontakcie z prawniczką z mjanmańskiego oddziału NGO International Bridges to Justice, która zajmuje się niesieniem pomocy prawnej. Departament Konsularny MSZ pozostaje natomiast w kontakcie z rodziną zatrzymanego.

Pragnę zapewnić, że sprawa pana B. traktowana jest przez służbę konsularną priorytetowo i podejmowane będą w dalszym ciągu wszelkie możliwe działania w celu nawiązania z nim kontaktu i udzielenia mu wsparcia.

Odnosząc się natomiast do kwestii monitorowania bezpieczeństwa polskich dziennikarzy za granicą uprzejmie informuję, że dziennikarze nie mają obowiązku zgłaszania swoich wyjazdów do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, w związku z czym bardzo rzadko to robią.

Zdarza się jednak, że w przypadku wyjazdów do miejsc bardzo niebezpiecznych, dziennikarze zwracają się do MSZ z prośbą o opinię nt. wyjazdu, informacji nt. bezpieczeństwa w regionie i ewentualnego wsparcia.   Jeżeli dotyczy to wyjazdu do państw, do których Ministerstwo Spraw Zagranicznych odradza wszelkie podróże przekazywane są informacje o zagrożeniach i generalnie stanowczo odradzamy takie wyjazdy.  Informujemy również o ograniczonych, w takich krajach, możliwościach udzielenia pomocy przez polskie placówki konsularne.  W razie, gdy pomimo tego dziennikarze decydują się na wyjazd, prosimy o podanie wszystkich niezbędnych danych kontaktowych, planu podróży itp. i przekazujemy odpowiednim konsulom polecenia utrzymywania regularnego kontaktu z dziennikarzami oraz udzielenie pomocy w możliwym zakresie w razie pojawienia się problemów.

Ponadto w ramach systemowego monitorowania sytuacji naszych obywateli za granicą MSZ dysponuje mechanizmem systemu rejestracji podróży „Odyseusz”. Jest to jedno ze źródeł informacji  o obywatelach polskich przebywających w okręgu konsularnym. W ramach ww. portalu konsulowie oraz pracownicy MSZ mają możliwość wysyłania powiadomień (sms, mail) do osób, które zarejestrowały się w systemie w celu ostrzegania ich o potencjalnych niebezpieczeństwach w rejonie, w którym aktualnie przebywają. Istnieje również możliwość bezpośredniego kontaktu telefonicznego z osobami przebywającymi w zagrożonym miejscu.

VII.531.20.2021