Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Nadal wpływają skargi do RPO na odmienne stawki podatku od podziemnych stanowisk garażowych w budynkach wielorodzinnych 
• Podatek zależy od tego, czy jest to odrębna własność, czy tzw. pomieszczenie przynależne do lokalu mieszkalnego
• Marcin Wiącek zwraca uwagę na ten problem minister finansów  Magdalenie  Rzeczkowskiej
• AKTUALIZACJA: Resort nie planuje prac nad wprowadzeniem jednolitej stawki podatku od nieruchomości dla garaży i miejsc postojowych w budynkach wielomieszkaniowych

Od dłuższego czasu ludzie skarżą się Rzecznikowi Praw Obywatelskich na brak jednolitej stawki w podatku od nieruchomości w odniesieniu do garaży/miejsc postojowych w budynkach wielomieszkaniowych. Chodzi o  odmienne stawki podatku od nieruchomości w przypadku podziemnych stanowisk garażowych z uwagi na wyodrębnienie pod względem prawnym.  Gdy takie  garaże stanowią odrębną nieruchomość (mają odrębną księgę wieczystą), obowiązuje wyższa stawka podatku. Podatnicy mający jedną księgę wieczystą na mieszkanie i miejsce postojowe w tym samym budynku, mogą płacić niższy podatek.

Stosowanie dwóch różnych stawek jest usankcjonowane w orzecznictwie sądów administracyjnych. W uchwale w składzie siedmiu sędziów NSA  uznał, że garaż stanowiący odrębną własność podlega innemu (wyższemu) opodatkowaniu, niż garaż  przynależny do  lokalu.

Obywatele nie mogą jednak pogodzić się ze stanem, który w ich ocenie narusza zasadę sprawiedliwości podatkowej. W skargach do RPO wyrażają sprzeciw wobec prawodawstwa, które pozwala na opodatkowanie odmiennymi stawkami. Podkreślają, że niezależnie, czy garaż jest nieruchomością odrębną, czy nie,  w rzeczywistości pełni tę samą funkcję. Wskazują, że to do dewelopera należy decyzja, czy miejsce postojowe będzie stanowiło lokal mieszkalny jako pomieszczenie przypisane do lokalu mieszkalnego, czy też jako udział we współwłasności garażu stanowiącego odrębną nieruchomość. Skarżących niepokoi również fakt, że jest to kolejny przykład sprawy, która od dawna oczekuje na rozstrzygnięcie w Trybunale Konstytucyjnym.

Problemem jest także brak definicji garażu oraz regulacji przewidującej określenie stawki w podatku od nieruchomości dla tej kategorii obiektów. W poprzednich latach podejmowano  próby ujednolicenia stawek co do garaży. Projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw przewidywał, że za garaż uznano by  budynek lub jego część do przechowywania lub niezawodowej obsługi samochodów osobowych – w rozumieniu przepisów prawa budowlanego. 

Wówczas ustawodawca (w wersji przed skierowaniem projektu do Sejmu) zaproponował wyłączenie stosowania stawki od budynków mieszkalnych zasadniczo w stosunku do wszystkich garaży. Takie rozwiązanie miało spowodować usunięcie wątpliwości co do opodatkowywania garaży w budynkach wielomieszkaniowych stawką jak dla budynków pozostałych (z wyjątkiem garaży związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej) i stanowiło w istocie odzwierciedlenie niekorzystnej dla podatników uchwały NSA z 27 lutego 2012 roku (sygn. akt II FPS 4/11). 

Ostatecznie na etapie sejmowym propozycję definicji garażu całkowicie usunięto. Z opinii prawnej do druku nr 2656 wynika, że definicja ta nie była jasna, zwłaszcza w zakresie, w jakim odwołuje się do uregulowań prawa budowlanego.

Cały problem był już sygnalizowany Ministerstwu Finansów za poprzedniej kadencji RPO. Wówczas resort wyszczególnił listę przeszkód wobec  jednolitej stawki dla garaży. Sugerował, że problem mógłby zostać rozwiązany w kontekście uprawnień gmin w zakresie ustalania stawek podatkowych w ramach ich  autonomii. MF podawało też, że z uwagi szeroki wydźwięk społeczny sprawy, w przypadku prowadzenia prac legislacyjnych dotyczących ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, kwestia ta zostanie ponownie przeanalizowana we współpracy ze stroną samorządową.

Rzecznik zwraca się zatem do pani minister o stanowisko, w tym o dane co do realizacji samodzielnej polityki podatkowej przez gminy w tym zakresie. Pyta także, czy planowane są prace legislacyjne nad definicją  garażu oraz wprowadzeniem jednolitej stawki podatku od  miejsc postojowych w garażach wielostanowiskowych.

Odpowiedź Artura Sobonia, sekretarza stanu w MF

W związku z wystąpieniem z 2 lipca 2022 r. znak: V.511.386.2019.EG w sprawie braku jednolitej stawki w podatku od nieruchomości dla garaży i miejsc postojowych znajdujących się w budynkach wielomieszkaniowych, uprzejmie dziękuję za przekazane informacje i jednocześnie przedstawiam poniższe wyjaśnienia.

Na wstępie chciałbym przypomnieć, że Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził prawidłowość zastosowania stawki podatku od nieruchomości właściwej dla budynków lub ich części pozostałych, do opodatkowania garaży stanowiących przedmiot odrębnej własności, wyodrębnionych jako lokale o innym przeznaczeniu niż mieszkalne, usytuowanych w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych. Uchwała Sądu przesądziła zatem, że do opodatkowania miejsc postojowych usytuowanych w samodzielnych lokalach o funkcji niemieszkalnej (garaże) w budynkach wielomieszkaniowych nie stosuje się stawki właściwej dla opodatkowania budynków mieszkalnych lub ich części.

Odnosząc się natomiast do wskazanego w wystąpieniu kierunku zmian w upol w zakresie opodatkowania garaży, polegającego na wprowadzeniu jednolitej stawki podatku od nieruchomości dla miejsc postojowych w garażach wielostanowiskowych, właściwej dla budynków mieszkalnych, wskazać należy, że proponowane rozwiązanie skutkowałoby ubytkiem dochodów gmin, dla których wpływy z podatku od nieruchomości stanowią źródło dochodów własnych. W takim przypadku konieczne byłoby wprowadzenie rozwiązań gwarantujących gminom dotychczasowy poziomu dochodów własnych, gdyż w związku z wywodzącymi się z art. 167 i 168 Konstytucji RP zasadami: samodzielności finansowej i autonomii podatkowej gmin, spadek dochodów gmin wymaga bądź rekompensaty z innego źródła, bądź ewentualnego zmniejszenia zakresu zadań publicznych, do realizacji których jest zobowiązana gmina. Wprowadzenie proponowanego rozwiązania wymagałoby zatem przeprowadzenia kompleksowej zmiany w systemie opodatkowania podatkiem od nieruchomości - w celu zrównoważenia zmniejszenia wpływów do budżetów gmin spowodowanego wprowadzeniem jednolitej, niższej niż obecnie, stawki podatku od nieruchomości dla miejsc postojowych w garażach wielostanowiskowych.

Przedstawiona w wystąpieniu propozycja mogłaby ponadto wzbudzić wątpliwości z punktu widzenia jej zgodności z konstytucyjnymi zasadami: sprawiedliwości społecznej i równości wobec prawa. Rozwiązanie to oznaczałoby bowiem niczym nieuzasadnione, uprzywilejowane traktowanie na gruncie upol, podatników posiadających miejsca postojowe w garażach wielostanowiskowych w budynkach wielorodzinnych, w przeciwieństwie do podatników, którzy posiadają pozostałe garaże, np. garaże wolnostojące, zarówno przy zabudowie jednorodzinnej, jak i takie, do których członkom spółdzielni mieszkaniowych przysługuje własnościowe prawo do lokalu. Tym samym wprowadzenie zaproponowanego rozwiązania przyczyniłoby się do jeszcze większego pogłębienia niezadowolenia społecznego z powodu stosowania odmiennych zasad w opodatkowaniu garaży, będącego wynikiem ich zróżnicowanego statusu prawnego.

Przedstawiając wyniki przeprowadzonej analizy dotyczącej realizacji samodzielnej polityki podatkowej gmin w zakresie opodatkowania garaży, uprzejmie informuję, że w 2022 r. pojęcie garażu jako oddzielnej kategorii opodatkowania wyróżniają 302 gminy - z czego 230 gmin rozróżnia specjalnie ustanowioną stawkę obejmującą jedynie garaże. W związku z brakiem zdefiniowanego pojęcia garażu, stawki te mogą dotyczyć również garaży wielostanowiskowych.

Wśród 243 przypadków (w 230 gminach) wyróżnienia specjalnej stawki dla garaży, występują 231 przypadki zróżnicowania stawki (95% przypadków ogółem) dotyczące budynków pozostałych. Jednocześnie zdarza się różnicowanie stawki podatku od budynków mieszkalnych (6 przypadków), budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (4 przypadki), gruntów pozostałych (1 przypadek) oraz budowli (1 przypadek). Jednocześnie w zakresie zróżnicowania stawki dla budynków pozostałych 23 przypadki (ok. 10%) dotyczyły uchwalenia stawki dla garaży na maksymalnym poziomie, tj. 8,68 zł. Pozostałe 208 przypadków związane było z obniżeniem stawki dla garaży.

Niezależnie od powyższego uprzejmie informuję, że rozpatrzenie złożonej do Trybunału Konstytucyjnego skargi dotyczącej przepisów upol w kontekście opodatkowania podatkiem od nieruchomości garaży, spowoduje konieczność zmiany obowiązujących przepisów upol, w celu zachowania ich zgodności z Konstytucją RP - w razie uznania, że zaskarżone regulacje naruszają zawarte w niej normy.

Z uwagi na powyższe aktualnie nie są planowane prace nad wprowadzeniem jednolitej stawki w podatku od nieruchomości dla garaży i miejsc postojowych znajdujących się w budynkach wielomieszkaniowych. 

V.511.386.2019