Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Rzecznik Praw Obywatelskich zakwestionował przepisy określające minimalny standard utrzymania higieny osobistej przez osadzonych mężczyzn, którzy mogą  korzystać z ciepłej kąpieli co najmniej raz w tygodniu
• Nie wystarcza to do utrzymania należytej higieny i nie można tego uznać za traktowanie humanitarne - wskazał we wniosku do Trybunału Konstytucyjnego 
• TK (sygn. akt U 6/14) uznał zgodność z Konstytucją zaskarżonych przepisów. Nie stanowią one bowiem nieludzkiego, poniżającego lub niehumanitarnego traktowania

3 lipca 2014 r. zastępca RPO Stanisław Trociuk zakwestionował przepisy dwóch rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości ws. regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania aresztowania oraz kary pozbawienia wolności. Określały one minimalny standard utrzymania higieny osobistej przez mężczyzn, którzy mogą co najmniej raz w tygodniu korzystać z ciepłej kąpieli (do częstszych mają prawo zatrudnieni przy pracach brudzących, chorujący i kobiety). 

RPO wniósł o stwierdzenie niezgodności: 

• § 32 ust. 4 zdanie pierwsze rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz. U. Nr 152, poz. 1494),
• § 30 ust. 3 zdanie pierwsze rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. Nr 152, poz. 1493)

- z art. 4 § 1, art. 102 pkt 1 i art. 249 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, z późn. zm.), art. 40 w zw. z art. 41 ust. 4 i art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji RP.

"Mając na uwadze standardy międzynarodowe oraz ustawodawstwa innych państw, stwierdzić trzeba, iż możliwość kąpieli raz w tygodniu jest niewystarczająca do utrzymania należytej higieny, ponadto nie może być uznana za traktowanie humanitarne, jeżeli nawet odniesiemy to do przeciętnego poziomu życia w polskim społeczeństwie" - głosi wniosek RPO. W jego ocenie nie podlega dyskusji, że wykonując karę pozbawienia wolności lub areszt, państwo musi dbać o to, by wykonywano je humanitarne.

Np. w Hiszpanii prysznice nie są limitowane. Włoscy więźniowie mogą korzystać z prysznica dwa lub trzy razy w tygodniu. Więźniowie nieuznani w USA za niebezpiecznych mogą brać prysznic każdego dnia.

Wyrok TK

31 marca 2015 r. TK orzekł: 

• § 30 ust. 3 zdanie pierwsze rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. Nr 152, poz. 1493) oraz § 32 ust. 4 zdanie pierwsze rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz. U. Nr 152, poz. 1494) są zgodne z art. 249 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.) i art, 92 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji RP oraz z art. 4 § 1  art. 102 pkt 1 ustawy - Kodeks karny wykonawczy i art. 40 w związku z art. 41 ust. 4 Konstytucji.

Trybunał uznał, że sformułowanie "korzysta co najmniej raz w tygodniu z ciepłej kąpieli" należy odczytywać jako środek do realizacji zarówno obowiązku skazanego przestrzegania higieny osobistej, jak i jego prawa do odpowiednich warunków higieny. Określenie częstotliwości ciepłej kąpieli jako minimum jednej w tygodniu, przy jednoczesnym wyraźnym dozwoleniu zwiększenia ich liczby oraz zapewnieniu stałego dostępu do wody i środków higieny w celach mieszkalnych, nie stanowi nieludzkiego, poniżającego lub niehumanitarnego traktowania.

KMP.571.26.2014