Biuletyn Informacji Publicznej RPO

Cmentarz żydowski w Maszewie znajduje się na terenie oddanym przez gminę w prywatne ręce. 28 sierpnia 2017 r. nowy inwestor rozpoczął tu prace budowlane. Zostały przerwane po alarmie miejscowych społeczników. Jednak cmentarz jest już zdewastowany.

Cmentarz został założony prawdopodobnie po 1812 roku. Ostatni pochówek odbył się w lutym 1933 r., - pogrzebano tu sędziwego Louisa Lübschütza. Pogrzeb ten był jednocześnie obrazem zmiany, jaka dokonała się w relacjach między Żydami a chrześcijańską ludnością miasta od czasu przejęcia władzy przez Hitlera. Wcześniej bowiem wielu mieszkańców wzięłoby udział w pogrzebie tak znanego obywatela, bez względu na to, jakiego był wyznania. W pogrzebie Louisa Lübschütza uczestniczył tylko jeden chrześcijanin.

Cmentarz został zniszczony przez niemieckich sąsiadów w nocy z 9 na 10 listopada 1938 r., czyli w trakcie nocy kryształowej, kiedy w całych Niemczech bojówki nazistowskie dewastowały domy i sklepy żydowskich współobywateli, a policja nie reagowała. Wtedy właśnie wszystkie pomniki na cmentarzu w Maszewie zostały rozbite, a drzewa ścięte w połowie wysokości. Otaczający cmentarz mur z czerwonych cegieł przewrócono za pomocą łomów. Jego szczątki zachowały się do dziś.

Po wojnie w Maszewie zamieszkali Polacy - uchodźcy z innych terenów. Dla nich cmentarze niemieckie (żydowski i chrześcijański, dziś używany jako cmentarz komunalny) nie były związane z pamięcią o przodkach. W latach 90. teren cmentarza żydowskiego został sprzedany prywatnemu inwestorowi. Kolejny właściciel postanowił tę działkę leżącą tuż przy drodze wykorzystać na działalność gospodarczą.

W 2016 r. losami cmentarza zainteresowało się Goleniowskie Stowarzyszenie Eksploracji Historycznej „Biały Grosz”. Działacze szukają rozwiązania rozumiejąc, że same władze gminy zmagająca się z brakiem pieniędzy i licznymi problemami społecznymi może temu nie podołać.

Rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar odwiedził to miejsce 20 września 2017 r. w trakcie spotkań regionalnych w województwie zachodnio-pomorskim.