Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Funkcjonariusze Służby Więziennej odmawiają osobom odwiedzającym więźniów wydania kopii protokołu z przebiegu kontroli osobistej, bo po nowelizacji przepisów prawo nie przewiduje wprost takiego obowiązku
• Tymczasem informacje z protokołu mogą być podstawą zażalenia do sądu na sposób czynności kontrolnych
• Państwo ma obowiązek zapewnienia gwarancji kontroli legalności działania organów władzy publicznej, zwłaszcza gdy  ingerują dotkliwie w podstawowe prawa i wolności człowieka
• Rzecznik Praw Obywatelskich prosi Ministra Sprawiedliwości o odpowiednie zmiany

Do RPO zwracają się osoby odwiedzające więźniów, którym funkcjonariusze SW odmawiają opii protokołu kontroli osobistej. Po nowelizacji przepisów regulujących tryb działania funkcjonariuszy SW ani właściwy tekst rozporządzenia, ani określony w załączniku wzór protokołu z kontroli osobistej nie przewidują takiego obowiązku.

W przypadku funkcjonariuszy innych służb mundurowych taka powinność wynika ze wzoru protokołu z kontroli osobistej, który jest załącznikiem do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów. Tak jest w przypadku funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej czy Służby Ochrony Państwa.

W ocenie RPO żadne względy nie uzasadniają faktycznego osłabienia pozycji osób odwiedzających więźniów co do możliwości poddania kontroli ingerencji funkcjonariuszy SW w celu sprawdzenia, czy mieściła się ona w granicach prawa. Skoro ustawodawca przyznał osobie kontrolowanej prawo do żądania sporządzenia protokołu, oczywiste powinno być prawo do jego otrzymania. Informacje w tym dokumencie mogą być materialną podstawą zażalenia do sądu ws. sposobu prowadzenia czynności kontrolnych. 

Gwarancje kontroli legalności działania organów władzy publicznej w tym obszarze są niewystarczające, bo nie umożliwiają we właściwy sposób weryfikacji przesłanek działań i metod SW. A jest to obowiązek państwa, zwłaszcza gdy działania organów władzy publicznej ingerują w sposób tak dotkliwy w podstawowe prawa i wolności człowieka – w nietykalność osobistą, wolność osobistą, prawo do prywatności. 

Gwarancje proceduralne stanowią ważny instrument ochrony praw jednostki w sytuacji możliwego naruszenia przez władzę publiczną jej konstytucyjnie chronionego dobra. Jedną z tych gwarancji jest właśnie przyznanie osobie kontrolowanej prawa do otrzymania kopii protokołu z przeprowadzenia kontroli osobistej przez funkcjonariuszy SW - jak w przypadku innych formacji. 

Dlatego Rzecznik prosi Ministra Sprawiedliwości o zmianę załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie realizacji działań funkcjonariuszy Służby Więziennej i dodanie we wzorze protokołu z kontroli obowiązku wydania osobie kontrolowanej jego kopii, wraz z potwierdzeniem odbioru.

IX.517.790.2023