Biuletyn Informacji Publicznej RPO

23 lipca 2024 r. Marcin Wiącek w rozmowie z red. Agatą Adamek w programie „Jeden na Jeden” w telewizji TVN24 mówił o min. o immunitecie posła Romanowskiego, sprawie księdza O., rozdziale pełnienia funkcji publicznych i udziału w kampanii wyborczej oraz poprawkach do ustawy o prawie autorskim

O immunitecie posła Marcina Romanowskiego

Rzecznik był pytany o zastosowanie immunitetu Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy w sprawie posła Marcina Romanowskiego.

- Jeżeli przyjmiemy, że immunitet Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy obowiązuje, to wówczas niedopuszczalne jest zatrzymanie, aresztowanie i prowadzenie postępowania karnego. Opinie ekspertów w tej sprawie są bardzo rozbieżne. 
- Moje zdanie było takie, że ten immunitet obowiązuje w ramach, jakie są konieczne dla wykonywania mandatu deputowanego do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, czyli w odniesieniu do działalności związanej z wykonywaniem tego mandatu. Natomiast rzeczywiście są procedury, które służą wyjaśnieniu tego. Jest procedura umożliwiająca przewodniczącemu Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy wyrażenie swojego stanowiska – mówił.
- Na straży respektowania tych wszystkich standardów stoi sąd. Sąd postąpił tak, że rozstrzygnął wątpliwość na korzyść jednostki, czyli dotarła do sądu informacja dotycząca tego immunitetu. Pozbawienie człowieka wolności w każdej formie, również w formie zatrzymania czy tymczasowego aresztowania powinno się opierać na jednoznacznej, niewątpliwej podstawie prawnej. I jeżeli pojawiają się w tym zakresie wątpliwości co do podstawy prawnej pozbawienia wolności to sąd ma obowiązek rozstrzygnąć tę wątpliwość na korzyść jednostki – dodał. 
Rzecznik zwracał uwagę, że brak wystąpienia do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z prośbą o uchylenie immunitetu spowoduje, że problem ten będzie powracał. 
- W tej chwili mamy taką sytuację, że jeżeli prokuratura zamierza kontynuować to postępowanie, to zaistnieje potrzeba wystąpienia do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. Postępowanie przygotowawcze w przypadku immunitetu może się toczyć tylko w tzw. fazie in rem, czyli w sprawie. Nie może dojść do pozostawienia zarzutów. 
- Immunitet to jest nie tylko ochrona przed zatrzymaniem, przed pozbawieniem wolności, ale immunitet wyłącza również możliwość prowadzenia postępowania karnego, więc ten problem będzie wracał wówczas na kolejnych etapach, na etapie np. przygotowania i wniesienia do sądu aktu oskarżenia – wyjaśnił Marcin Wiącek. 

O finasowaniu kampanii wyborczych 

RPO wypowiedział się również na temat finasowania kampanii wyborczych.

- Państwowa Komisja Wyborcza w kampanii parlamentarnej w 2023 roku, ale również w kampanii samorządowej w tym roku, wydawała apele i stanowiska wskazujące na to, że co prawda osoby pełniące funkcje publiczne mogą oczywiście kandydować w wyborach, mogą prowadzić kampanię wyborczą, natomiast powinny dbać o to, aby oddzielić te dwie sfery od siebie i nie ulegać pokusom wykorzystywania swoich stanowisk. Chciałbym podkreślić, że ten problem ma charakter problemu systemowego, wynikającego z pewnej nieszczelności przepisów i braku precyzji przepisów prawa – mówił. 
- Pamiętajmy, że działania, które są niezgodne z prawem czy działania, które są obejściem prawa, wymagają potępienia ze strony państwa. Tylko to powinno się odbywać w stosownych procedurach. Bo na tym polega zasada państwa prawnego, że są procedury służące stwierdzaniu rozmaitych nieprawidłowości. I oczywiście Państwowa Komisja Wyborcza wskazywała, że ona będzie miała na względzie te sytuacje analizując sprawozdania finansowe. 
- Chciałbym podkreślić, że przepisy prawa powinny się zmienić. Bo przepisy prawa powinny jasno wskazywać, gdzie są granice między pełnieniem funkcji publicznej, a udziałem w kampanii wyborczej osób, które pełnią funkcję publiczną bo w tej chwili nie ma jasnych przepisów, które by te kwestie rozgraniczały – wskazywał Marcin Wiącek. 

O sprawie księdza Michała O. 

- Chciałem podkreślić, że zarzuty, które są formułowane przez księdza Michała dotyczą zatrzymania. Natomiast nie ma fundamentalnych zarzutów dotyczących warunków tymczasowego aresztowania. 
- Bardzo trudno potwierdzić te zarzuty, ponieważ nie ma jasnego materiału dowodowego, który by pozwalał na zweryfikowanie co tak naprawdę się tam działo. Nie ma niestety obowiązku podczas zatrzymań posiadania przez funkcjonariuszy kamerek nasobnych. Chciałbym też powiedzieć, że to są pewne problemy systemowe, które w działalności Rzecznika Praw Obywatelskich obserwujemy od jakiegoś czasu. Niewłaściwe zachowania, brak wystarczających gwarancji jednostki, która podlega zatrzymaniu, to jest pewien problem systemowy, który jest wskazywany przez kolejnych Rzeczników Praw Obywatelskich – wyjaśnił Rzecznik. 

O poprawkach do ustawy o prawie autorskim

Marcin Wiącek odniósł się również do ustawy o prawie autorskim. 

- Obowiązkiem państwa jest ochrona wolności prasy. Wolność prasy to jest jeden z fundamentów demokratycznego państwa prawnego. Rolą państwa jest zabezpieczanie dziennikarzy przed tego typu zagrożeniami, jakie płyną ze strony tych tak zwanych wielkich koncernów. Ufam, że ta sprawa zostanie w odpowiedni sposób potraktowana i rozstrzygnięta też przez ustawodawcę, tak aby tę gwarancję zapewnić.