Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Dziś lekarze psychiatrzy nie mogą wystawiać recept na bezpłatne leki
• Środowisko uznaje to za brak zaufania i kolejny przejaw dyskryminacji psychiatrii
• Nie jest bowiem jasne, z jakich powodów recepty na bezpłatne leki stosowane w zaburzeniach psychicznych mogą wystawiać lekarze rodzinni, pielęgniarki, lekarze specjaliści innych dziedzin medycyny, a nie mogą psychiatrzy
• AKTUALIZACJA 2.07.2024: Minister Zdrowia podjął działania w kierunku zmiany obecnego stanu prawnego w analizowanej materii. Od 17 czerwca 2024 r. projekt legislacyjny realizujący powyższe widnieje w Wykazie Prac Legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pod pozycją UD75.

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek pisze w tej sprawie do minister zdrowia Izabeli Leszczyny. Prosi o rozważenie możliwości zainicjowania zmiany przepisów regulujących wystawianie recept na bezpłatne leki dla osób do 18. roku życia oraz osób w wieku 65+.

Zgodnie z art. 43a ust. 1 i 1a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, poza lekarzami i pielęgniarkami podstawowej opieki zdrowotnej recepty na bezpłatne leki, mogą wystawiać:

• lekarz lub pielęgniarka w ramach umowy z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej,
• lekarz w ramach umowy z zakresu leczenia szpitalnego w związku z zakończeniem tego leczenia.

Możliwości wystawiania recept na bezpłatne leki zostali natomiast pozbawieni lekarze placówek opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień. Art. 15 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych stanowi bowiem, że opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień jest odrębnym zakresem.

W praktyce oznacza to, że pacjenci do 18. r.ż oraz osoby w wieku 65+ wypisywane z oddziału psychiatrycznego nie mogą przy tym otrzymać recepty na bezpłatne leki. Podobna sytuacja dotyczy również pacjentów centrów zdrowia psychicznego dla dorosłych, ośrodków II i III poziomu referencyjnego nowego modelu opieki psychiatrycznej dla dzieci młodzieży, jak również poradni zdrowia psychicznego, zespołów leczenia środowiskowego czy oddziałów dziennych.

Wykluczenie możliwości wystawiania recept na bezpłatne leki przez lekarzy psychiatrów jest niezrozumiałe. Dodatkowo bardzo negatywnie jest to odbierane przez środowisko lekarzy psychiatrów, którzy odczytują to jako brak zaufania i kolejny przejaw dyskryminacji psychiatrii. Nie jest bowiem jasne, z jakich powodów recepty na bezpłatne leki stosowane w zaburzeniach psychicznych mogą wystawiać lekarze rodzinni, pielęgniarki, lekarze specjaliści innych dziedzin medycyny, a nie mogą lekarze psychiatrzy.

RPO zwraca się do Pani Minister o pilne zainteresowanie się  sprawą i rozważenie dokonania stosownych zmian legislacyjnych.

W tej sprawie RPO zwracał się już do Departamentu Polityki Lekowej i Farmacji Ministerstwa Zdrowia, lecz otrzymana odpowiedź w żaden sposób nie przyczyniła się do wyjaśnienia tej sprawy i zmiany obowiązującego stanu prawnego.

Odpowiedź Marka Kosa, podsekretarza stanu w MZ

Przedmiotem wystąpienia z marca 2024 r. było rozważenie przez Ministra Zdrowia ewentualności rozszerzenia grona preskryptorów w programie dostępności darmowych leków dla osób do ukończenia 18. albo po ukończeniu 65. roku życia.

Propozycja ta, nie wyłącznie wprawdzie, ale również (wobec szeregu analogicznych) została pozytywnie rozpatrzona, albowiem Minister Zdrowia podjął działania w kierunku zmiany obecnego stanu prawnego w analizowanej materii. Jednakże aby móc przedstawić informację o skuteczności tych działań, projekt legislacyjny realizujący ww. postulaty musiał uzyskać pozytywną opinię Zespołu do spraw Programowania Prac Rządu i zostać wpisany do Wykazu Prac Legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, co też miało miejsce, przy czym dopiero 17 czerwca 2024 r. Od tego dnia ww. projekt legislacyjny realizujący powyższe widnieje w Wykazie pod pozycją UD75.

W związku z powyższym postulat zgłoszony przez Rzecznika Praw Obywatelskich został nie tylko rozważony, ale również zostały podjęte działania pozwalające na zainicjowanie jego realizacji.

V.7016.92.2023