Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• W 2022 r. wprowadzono zmiany w prawie podatkowym, dając organom podatkowym szersze uprawnienia do kontroli kont bankowych
• Może to prowadzić do ingerencji w prywatność osoby fizycznej w czasie prowadzenia postępowania "w sprawie", a nie przeciwko osobie
• RPO pyta ministra finansów Andrzeja Domańskiego o skalę wystąpień KAS do banków i skuteczność nowych przepisów
• AKTUALIZACJA 22.05.2024: Od 1 lipca 2022 r. do 31 marca 2024 r. naczelnicy urzędów skarbowych skierowali 407 takich wystąpień, a naczelnicy urzędów celno-skarbowych 3112 - odpowiada resort. Korzystanie przez organy KAS z omawianego uprawnienia podlega stałemu monitorowaniu.

Zgodnie z art. 48 ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej, od 1 lipca 2022 r. bank ma obowiązek sporządzenia i przekazania informacji nt.  konkretnego rachunku bankowego osoby podejrzanej. Objęcie tym osoby fizycznej znacząco poszerzyło nie tylko kompetencje organu, ale przede wszystkim zakres ingerencji w strefę prywatności wszystkich obywateli. 

Jakkolwiek przedmiotem ochrony prawa karnego skarbowego są interesy finansowe Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej, to jednak fundamentalna jest ochrona życia prywatnego osoby fizycznej w czasie prowadzenia postępowania w sprawie, a nie przeciwko tej osobie.

Jak wynikało z pisma Ministra Finansów do RPO z 18 listopada 2022 r., w lipcu i sierpniu 2022 r. naczelnicy urzędów skarbowych prowadzili ponad 37 tys. postępowań przygotowawczych w sprawach karnych skarbowych i karnych. Skierowali zaś jedynie 33 wystąpienia do banków na podstawie art. 48 ustawy o KAS. 

W tym kontekście, nawiązując do pisma MF wskazującego, że korzystanie przez KAS z uprawnienia wynikającego z art. 48 ustawy podlega stałemu monitorowaniu, zastępca RPO Stanisław Trociuk prosi Ministra Finansów o informacje co do liczby wystąpień do banków na podstawie tego przepisu od 1 lipca 2022 r. RPO zwrócił się również o informacje  na temat oceny skuteczności i celowości utrzymywania w porządku prawnym tego przepisu.

Odpowiedź Zbigniewa Stawickiego, podsekretarza stanu w MF, zastępcy Szefa KAS

Określone w przepisie art. 48 ustawy z dnia 16 listopada 2026 r. o Krajowej Administracji Skarbowej - w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2105) - uprawnienie organów Krajowej Administracji Skarbowej (dalej: „KAS”) do występowania do banków o przekazanie informacji objętych tajemnicą bankową, jest wykorzystywane przez te organy wyłącznie wówczas, gdy zaistnieją okoliczności wskazane w tym przepisie.

Podkreślić przy tym trzeba, że organy KAS występują do banków w omawianym trybie jedynie w przypadkach powiązanych z popełnionymi czynami stanowiącymi przedmiot prowadzonego już postępowania przygotowawczego.

Warto też dodać, że korzystanie przez organy KAS z omawianego uprawnienia podlega stałemu monitorowaniu.

Odnosząc się do kwestii ilości wystąpień kierowanych do banków na podstawie art. 48 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej należy wyjaśnić, że w okresie od 1 lipca 2022 r. do 31 marca 2024 r. naczelnicy urzędów skarbowych skierowali 407 takich wystąpień. Z kolei w przypadku naczelników urzędów celno-skarbowych analogicznych wystąpień - w tym samym okresie - było 3112.

Wyrażam nadzieję, że powyższe wyjaśnienia stanowią wyczerpującą odpowiedź na Pana wystąpienie.

VII.501.41.2022