Biuletyn Informacji Publicznej RPO

RPO Marcin Wiącek wziął udział w konferencji „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży. Wspólna praca, najlepsze rozwiązania”, która odbyła się 28 lutego 2024 r. w Warszawie. W wystąpieniu mówił m.in. o najważniejszych problemach, które pojawiają się w działalności urzędu w obszarze opieki psychiatrycznej. Wskazał, że obecna sytuacja opieki psychiatrycznej dzieci i młodzieży, wymaga pilnej interwencji ze strony władzy i instytucji publicznych.

Wystąpienie RPO

Nawiązując do tematu wydarzenia, Marcin Wiącek zwrócił uwagę, że urząd RPO wielokrotnie występował do organów władzy publicznej ze stanowiskami, opiniami, apelami wskazującymi na problemy opieki psychiatrycznej, również opieki psychiatrycznej dzieci i młodzieży w Polsce i zadeklarował pełną współpracę ze strony urzędu Rzecznika i Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w tym obszarze – na rzecz stworzenia planu naprawy trudnej sytuacji opieki psychiatrycznej.

Zwrócił też uwagę, że w BRPO od wielu lat działa komisja ekspertów ds. ochrony zdrowia psychicznego wspierająca Rzecznika w tej działalności. Do udziału w tym gremium zaproszenie przyjęli wybitni znawcy problematyki – psychiatrzy, psychologowie, prawnicy, ale i osoby, które dzielą się własnymi doświadczeniami.

- W Polsce psychiatria była przez dziesięciolecia zaniedbywana – zwrócił uwagę Rzecznik. – Doprowadziło to do sytuacji, którą eksperci określają zapaścią – dodał wskazując, że co roku zwiększa się liczba pacjentów, rośnie liczba prób samobójczych.

Marcin Wiącek mówił, że w skargach do RPO ludzie piszą o tym, że miesiącami czeka się na wizytę u psychiatry czy psychologa dziecięcego i ocenił to jako oczywistą dyskryminację – zwłaszcza rodzin, których nie stać na prywatną opiekę.

- Obserwujemy również czasami brak wrażliwości i wiedzy po stronie rodziców, którzy niekiedy nie są w stanie lub nie chcą rozpoznać u swojego dziecka problemu wymagającego interwencji, czy wsparcia specjalisty – tłumaczył i dodał, że do tego dochodzi niewystarczająca opieka psychologiczno-pedagogiczna w polskich szkołach.

- Wszystko to daje bardzo niepokojący obraz, który wymaga pilnej interwencji ze strony władzy i instytucji publicznych.

Następnie Rzecznik opowiedział o trzech głównych problemach, które pojawiają się w działalności urzędu w obszarze opieki psychiatrycznej, w których BRPO zabierało głos.

Pierwsza kwestia to brak profilaktyki. Rzecznik zwrócił uwagę, że szkoły nie prowadzą zajęć edukacyjnych nakierowanych na ochronę zdrowia psychicznego. Kadra pedagogiczna nie jest wystarczająco przygotowana w tym zakresie, a działania edukacyjne związane z ochroną zdrowia psychicznego w szkołach są prowadzone dopiero jak dojdzie do tragedii. W wielu szkołach nie ma też psychologów.

Drugi problem to model finansowania. W obecnym stanie prawnym NFZ opiera się na modelu finansowania wykonanych świadczeń, tymczasem zgodnie z opiniami ekspertów optymalnym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie tzw. ryczałtu na populację wzorem modelu finansowania centrów zdrowia psychicznego dla osób dorosłych. RPO zwrócił też uwagę, że lekarze psychiatrzy często nie są zainteresowani pracą w publicznej służbie zdrowia i brakuje mechanizmów zachęcających do pracy w sektorze publicznym.

Ostatnia kwestia dotyczy wdrażania reformy psychiatrii dzieci i młodzieży opartej na koncepcji poziomów referencyjnych. Założenia reformy są oceniane co do zasady jako właściwe, ale w wielu obszarach jej wdrażanie wymaga ponownego przemyślenia i zmiany praktyki. Chodzi przede wszystkim o brak współpracy pomiędzy poszczególnymi poziomami referencyjnymi i brak właściwej koordynacji działań i przepływu informacji.

RPO wyraził nadzieję, że dyskusja na konferencji będzie również toczyła się wokół wskazanych przez niego kwestii. Zaznaczył też, że wnioski i postulaty, które pojawią się w trakcie dyskusji będą skrupulatnie przeanalizowane w Biurze RPO. Wyraził też nadzieję, że podobne spotkania będą organizowane regularnie, aby stworzyć platformę do współpracy i analizy koncepcji wdrażanych reform.

- Ufam, że wreszcie uda się doprowadzić do tego, że każde dziecko, każdy młody człowiek, niezależnie od sytuacji majątkowej jego rodziny, niezależnie od pochodzenia społecznego, niezależnie od miejsca zamieszkania, będzie miał odpowiednio zagwarantowane prawo do opieki, właściwej pomocy i ochrony zdrowia ze strony państwa – zakończył Marcin Wiącek i wyraził nadzieję, że dzięki temu uda się uniknąć wielu tragedii i dramatów, które niestety obserwujemy w naszym kraju.

O konferencji

Wydarzenie zainaugurowało projekt realizowany przez Instytut Badań Edukacyjnych „Wspieranie dostępności edukacji dla dzieci i młodzieży”, którego celem jest przygotowanie kompleksowych rozwiązań na rzecz zwiększenia dostępności procesu nauczania-uczenia się dla każdego ucznia. 

W trakcie konferencji zaprezentowano założenia tego projektu. Jej uczestnicy próbowali znaleźć rozwiązania barier i trudności w obszarze wspierania zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Panele konferencji poświęcone były m.in. działaniom na rzecz wspierania zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, diagnozie stanu edukacji w Polsce z uwzględnieniem dobrostanu dzieci i młodzieży, wspieraniu dostępności edukacji dla dzieci i młodzieży oraz szkole dostępnej dla wszystkich. Uczestnicy wzięli też udział w warsztatach na temat promocji i profilaktyki zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, pomocy dzieciom i młodzieży w kryzysie oraz w powrocie do zdrowia. 

Wydarzenie zostało zorganizowane przez Instytut Badań Edukacyjnych we współpracy z Ministerstwem Edukacji Narodowej.