Biuletyn Informacji Publicznej RPO

W dniach 18-21 czerwca 2024 roku na Uniwersytecie Pomorskim w Słupsku odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa „Twórcy prawa – prawnicy czy politycy?”. Wydarzenie otworzył rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek, który przygotował dla uczestników nagranie swojego wystąpienia.

RPO rozpoczął swoją wypowiedź od refleksji nad granicami nauki i polityki. - Zastanawiamy się często nad tym: jakie standardy etyczne powinny obowiązywać w środowisku naukowym i prawniczym, po to aby nie dochodziło do nadmiernego upolitycznienia procesu tworzenia prawa. Zastanawiamy się, jak radzić sobie z występującymi w tym procesie zagrożeniami związanymi ze zjawiskami ideologizacji czy komercjalizacji? Co wynika z częstego mieszania się lub też nakładania ról prawnika-naukowca i polityka?

Rzecznik zauważył, że aby tworzyć kompleksowe i spójne akty prawne, które będą skuteczne i zgodne z wartościami preferowanymi przez społeczeństwo, niezbędni są i prawnicy i politycy. Prawnicy posiadają specjalistyczną wiedzę i doświadczenie w tworzeniu aktów prawnych, w przygotowywaniu przepisów. Z kolei politycy reprezentują interesy społeczne i decydują o kierunkach polityki publicznej.

- Proces tworzenia prawa wymaga więc bliskiej współpracy między obydwoma tymi środowiskami. Mówiąc inaczej, jeśli chcemy dobrze funkcjonującego demokratycznego państwa prawego, to i prawo musi być na swój sposób demokratyczne, czyli zrodzone ze społecznych potrzeb, interesów i oczekiwań – podkreślił Marcin Wiącek.

RPO zwrócił również uwagę na obawy i zagrożenia związane z nakładaniem się ról prawnika i polityka, których nie możemy lekceważyć. Nawet jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że funkcjonuje wiele instrumentów ochrony przed patologiami i nadużyciami w tym obszarze.

- Niestety z praktyki wiemy, że nawet najlepsze instrumenty ochrony nie zawsze działają czy przynoszą oczekiwane skutki. Za wszystkim stoją ludzie – ich indywidualne wybory, świadomość obowiązków, poczucie odpowiedzialności. Także zdolność do radzenia sobie ze słabościami. I dlatego bardzo ważną rolę w tym obszarze funkcjonowania państwa odgrywa to, co nazywamy kulturą prawną.

Wydarzenie zostało objęte Honorowym Patronatem RPO. W obradach wzięli udział między innymi naukowcy z: Państwowego Uniwersytetu im. Ivane Javakhishvili w Tbilisi (Gruzja), Uniwersytetu Agostinho Neto w Luandzie (Angola), Uniwersytetu w Addis Abebie (Etiopia), Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie (Litwa) oraz licznych uczelni polskich.