Biuletyn Informacji Publicznej RPO

28 kwietnia 2022 r. RPO Marcin Wiącek wziął udział w konferencji „Dylematy wokół prawa do sądu”, której celem jest podjęcie szerokiej debaty na temat prawa do sądu, jako jednego z kluczowych, konstytucyjnych praw człowieka. Referat wygłosił również dyrektor Zespołu prawa konstytucyjnego, międzynarodowego i europejskiego w Biurze RPO Mirosław Wróblewski.

Konferencja odbyła się pod Honorowym Patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich.

W wystąpieniu inauguracyjnym Rzecznik zwrócił uwagę na niezwykłą aktualność tematu konferencji w kontekście zakomunikowania przez ETPCz polskiemu rządowi ponad 20 kolejnych spraw dot. respektowania przez Polskę art. 6 EKPCz i publikacji w RCL projektu spłaszczenia sądownictwa.

W swoim wystąpieniu przedstawił najważniejsze problemy związane z prawem do sądu, które pojawiają się w działalności Rzecznika.

Poruszył temat ostatnich orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego i dylematy związanego z tym, jaki skutek prawny należy przypisywać orzeczeniom TK, których celem jest zablokowanie możliwości stosowania orzeczeń trybunałów europejskich przez polskie sądy i organy władzy publicznej.

Podzielił się również bieżącymi refleksjami na temat trudności związanych z dostępem do sądów związanych z wprowadzonymi w stanie epidemii ograniczeniami oraz wyłączeniem ławników z orzekania w postępowaniu cywilnym. Niektóre z tych ograniczeń prawa do sądu, wynikające z tzw. ustaw covidowych, mają trwać jeszcze rok po uchyleniu stanu zagrożenia epidemicznego czy stanu epidemii.

RPO zwrócił uwagę uczestników konferencji na orzecznictwo związane z zakresem kognicji sądów administracyjnych. W szczególności dotyczące przeprowadzania kontroli legalności uchwał jednostek samorządu terytorialnego (w kontekście zaskarżania tzw. uchwał anty-LGBT). Zasygnalizował również problem braku zaskarżalności rozporządzeń rządowych ustalających czy zmieniających granice gmin.

Marcin Wiącek poruszył też temat kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej i skargi RPO skierowanej do WSA w Białymstoku w związku ze stosowaniem procedury pushbacków.

- Powstaje pytanie, czy czynność polegającą na zawróceniu na granicę można uznać za czynność z zakresu administracji publicznej. A jeśli tak, to czy jest ona zgodna z prawem krajowym i wiążącym Polskę prawem międzynarodowym – przedstawił problem Rzecznik i postawił pytanie, czy ta czynność zostanie uznana za mieszczącą się w sferze kognicji sądów administracyjnych.

Kończąc swoje wystąpienie RPO życzył uczestnikom owocnych obrad i podziękował za zaproszenie i możliwość zabrania głosu.

W konferencji wziął udział również Dyrektor zespołu prawa konstytucyjnego, międzynarodowego i europejskiego w BRPO Mirosław Wróblewski, który przedstawił referat na temat znaczenia niezawisłości sędziowskiej w procedurze prejudycjalnej przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Organizatorem wydarzenia był Zespół badawczy „Ochrona Praw Człowieka w Polskim Systemie Prawnym” działający na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Konferencja odbyła się w ramach cyklicznego przedsięwzięcia naukowego, zainaugurowanego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego w 2020 r. Głównym jego założeniem jest podjęcie szerokiej debaty na temat aktualnych i kluczowych z punktu widzenia praw obywateli i funkcjonowania państwa, problemów.

Współorganizatorami drugiej edycji wydarzenia byli: Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego, Naczelny Sąd Administracyjny, Okręgowa Izba Radców Prawnych w Szczecinie oraz Stowarzyszenie Amicus Facultatis Iuris Stetinensis.

Celem tegorocznej konferencji było podjęcie szerokiej debaty na temat prawa do sądu, jako jednego z kluczowych, konstytucyjnych praw człowieka. Uczestnicy dyskutowali m.in. na temat prawa dostępu do sądu, prawa do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, prawa do sprawiedliwego wyroku sądowego, zagadnienia egzekwowania, orzeczeń sądowych oraz prawa do odpowiedniego ukształtowania ustroju i organizacji organów rozpoznających sprawy.