Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Sędzia Alicja Karpus-Rutkowska ma zarzuty dyscyplinarne za odmowę aresztowania podejrzanego. MS chce także odwołania jej z funkcji wiceprezeski Sądu Rejonowego w Myśliborzu
• Takie działania mogą prowadzić do wywołania wśród sędziów tzw. „efektu mrożącego” - zniechęcenia tej sędzi oraz innych do działań niezgodnych z wolą prokuratury oraz postępowania zgodnie z własnym przekonaniem
• Niepokój budzi fakt, że to kolejna sprawa, w której sędziego spotykają represje za podjęte decyzje orzecznicze. A sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom – przypomina RPO

Na podstawie doniesień prasowych Rzecznik Praw Obywatelskich podjął z własnej inicjatywy sprawę działań podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Anny Dalkowskiej, zmierzających do zdymisjonowania wiceprezeski Sądu Rejonowego w Myśliborzu za decyzje, które nie znalazły aprobaty w oczach prokuratorów i  resortu.

Wniosek o odwołanie sędzi Alicji Karpus-Rutkowskiej trafił do Krajowej Rady Sądownictwa. Wniosek ten  negatywnie zaopiniowało kolegium sądu. Dymisji sprzeciwiają się także władze sądów ze Szczecina i okolicy, w tym wszyscy sędziowie i prezes sądu w Myśliborzu.

Przewinienia wiceprezeski miałyby  polegać na odmowie  aresztowania uczestnika Strajku Kobiet, który w trakcie manifestacji uderzył księdza, a  okazał się zakażonym koronawirusem. Ponadto wiceprezeska miała odmówić otwarcia  sądu w nocy, by prokurator mógł złożyć wniosek o areszt.

Tymczasem uczestnik strajku pojednał się z księdzem, a o zakażeniu dowiedział się już po zatrzymaniu. Sędzia oceniła, że w sprawie nie ma obawy utrudniania śledztwa, gdyż materiał dowodowy jednoznacznie potwierdza zachowanie uczestnika protestu. A sędzia Karpus-Rutkowska nie pełniła tamtej nocy dyżuru; wniosek rozpoznano następnego dnia. Mimo to zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych, bez wysłuchania sędzi, postawił jej zarzuty dyscyplinarne, a podsekretarz stanu podjęła działania w celu odwołania jej z funkcji wiceprezeski.

W ocenie RPO działania podjęte przez Annę Dalkowską mogą prowadzić do wywołania wśród sędziów tzw. „efektu mrożącego”, polegającego na zniechęceniu tej sędzi oraz innych do podejmowania działań niezgodnych z wolą prokuratury oraz postępowania zgodnie z własnym przekonaniem.

RPO przypomina, że artykuł 178 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Zasada niezawisłości wiąże się z konstytucyjną rolą sędziów jako gospodarzy postępowań sądowych. Sędziowie orzekający w sprawach karnych w szczególności muszą mieć na uwadze podstawowe prawa człowieka i zasady humanitaryzmu, albowiem stosowanie środków izolacyjnych jest   szczególnie dotkliwe i w znaczny sposób ingeruje w  prawa i wolności.

Sędzia Alicja Karpus-Rutkowska podjęła decyzję o odmowie to aresztu dla uczestnika protestu, kierując się zgromadzonym materiałem dowodowym. Uznała brak  podstaw do zastosowania najbardziej dolegliwego środka, a w jego miejsce zadecydowała o zastosowaniu dozoru policyjnego. Wydając to postanowienie, kierowała się własnymi przekonaniami - zgodnie z zasadą niezawisłości, która winna cechować każdego sędziego.

Ponadto trzeba mieć na uwadze, że w epidemii koronawirusa dostęp do sądów został znacznie ograniczony. Odpowiednie wytyczne wydało Ministerstwa Sprawiedliwości. W małych sądach otwieranie sądu w nocy wiąże się z dodatkowymi problemami, m.in. nieobecnością pracowników administracyjnych i koniecznością stosowania procedur bezpieczeństwa, których w sytuacji epidemiologicznej jest znacznie więcej.

Wobec tego wszystkiego  trudno zrozumieć motywację działania Ministerstwa Sprawiedliwości oraz organów dyscyplinarnych, jak i  szybkość z jaką podjęto działania zmierzające do ukarania sędzi Alicji Karpus-Rutkowskiej.  Niepokój budzi zwłaszcza fakt, że jest to już kolejna sprawa, w której sędziego spotykają represje za podjęte przez niego decyzje orzecznicze

Rzecznik Praw Obywatelskich prosi Ministra Sprawiedliwości o wyjaśnienia w tej sprawie.

VII.510.4.2021