Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Gdy kierowca powtórnie popełni określone wykroczenie drogowe, będzie ukarany mandatem o podwójnej wysokości  
• Taka „recydywa” jest jednak możliwa tylko jeśli chodzi o wykroczenia po 17 września 2022 r., czyli po wejściu w życie nowych przepisów 
• Zastępca rzecznika praw obywatelskich Stanisław Trociuk występuje w tej sprawie do komendanta głównego policji gen. insp. Jarosława Szymczyka
• AKTUALIZACJA: Przypadki niewłaściwego stosowania art. 38 § 2 Kw. miały charakter incydentalny - zapewnia KGP. Od 17 września do 31 grudnia 2022 r. policjanci za wykroczenia drogowe nałożyli ponad 560 tys. mandatów karnych, z czego w skali kraju ujawniono sześć przypadków błędnego zastosowania „recydywy”. Zainicjowano czynności zmierzające do naprawienia tych błędów.

Z mediów i wniosków obywateli do RPO docierają informacje o problemach związanych z wejściem w życie nowych przepisów dotyczących kierowców i niewłaściwą interpretacją tzw. „recydywy wykroczeniowej".

Z artykułu prasowego wynika, że w październiku 2022 r. policjanci zatrzymali kierowcę, który przekroczył dopuszczalną prędkość o 42 km/h. Po sprawdzeniu w policyjnych systemach okazało się, że takie wykroczenie popełnił on także w czerwcu 2022 r. Funkcjonariusze potraktowali zatem wykroczenie jako „recydywę wykroczeniową" - zgodnie z przepisami, które obowiązują od 17 września 2022 r. Ukarali kierowcę 11 punktami karnymi oraz  podwójnym mandatem 2 tys. zł za recydywę.

Choć w artykule wyjaśniono, że Policja uznała postępowanie funkcjonariuszy za błędne i sprzeczne z zasadą niedziałania prawa wstecz, a represja wobec obywatela została złagodzona, to RPO powziął wątpliwość, czy przypadek ten był jedynie incydentem oraz czy funkcjonariuszy odpowiednio przygotowano do egzekwowania nowych przepisów.

Wydaje się, że opisana sytuacja nie zaistniałaby, gdyby stosowanie instytucji „recydywy wykroczeniowej" nie rodziło kontrowersji u samych funkcjonariuszy, a w bazie danych przewidziano algorytm jednoznacznego wyszczególniania, które wykroczenie popełnione po wejściu w życie nowych przepisów można kwalifikować do surowszej odpowiedzialności.

Rzecznik zwraca się zatem do KGP o informacje wskazujące: 

• ile Komenda Główna Policji zna przypadków niewłaściwego zastosowania instytucji tzw. „recydywy wykroczeniowej"; 
• czy każdorazowo podjęto z urzędu kroki prawne zmierzające do uwolnienia kierującego od surowszej (niewłaściwie nałożonej) sankcji karnej; 
• czy (i w jakiej skali) funkcjonariusze zostali przeszkoleni w zakresie prawidłowego stosowania nowych przepisów o „recydywie wykroczeniowej"; 
• czy są prowadzone (lub planowane) działania nakierowane na uszczegółowienie policyjnego systemu teleinformatycznego, aby automatycznie korelował przypadki konieczności skorzystania z sankcji za „recydywę wykroczeniową"  z uwzględnieniem, że jest to możliwe dopiero w przypadku wykroczeń po wejściu w życie nowych regulacji.

Drugi wątek pisma dotyczy zmiany definicji skrzyżowania. Ponieważ Policja wysłała do Ministra Infrastruktury pismo z wątpliwościami co do jej interpretacji, RPO prosi o przekazanie wyjaśnień MI oraz poinformowanie, czy wszystkie wątpliwości zostały nimi rozwiane.

Odpowiedź zastępcy komendanta głównego policji nadinsp. Romana Kustera

Z dniem 1 stycznia 2022 r. weszła w życie ustawa z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2328) na mocy której od dnia 17 września 2022 r. zaczął obowiązywać zarówno przepis przewidujący obostrzenie kary dla wybranych rodzajów wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji tzw. „recydywa wykroczeniowa”, jak również zaczęła funkcjonować, według zmienionych zasad prowadzona przez Policję ewidencja kierujących naruszających przepisy ruchu drogowego. Należy podkreślić, że Policja z odpowiednim wyprzedzeniem rozpoczęła kompleksową realizację przedsięwzięć formalno-prawnych, szkoleniowych oraz organizacyjno-technicznych mających na celu implementację nowych regulacji prawnych, w tym zwłaszcza modyfikację systemu teleinformatycznego, zapewniając prawidłowe prowadzenie tej ewidencji.

Policjanci o nowych regulacjach oraz wynikających z nich skutkach byli na bieżąco informowani począwszy od uchwalenia przepisów, zarówno podczas narad służbowych Kierownictwa Policji, jak i kierunkowych narad pionu ruchu drogowego.

W dniu 7 września 2022r. Biuro Ruchu Drogowego KGP przeprowadziło stosowne szkolenie (w formule wideokonferencji) w zakresie zmian w obsłudze ewidencji dla Naczelników Wydziałów Ruchu Drogowego, Wydziałów Prewencji, Sztabów Policji KWP/KSP oraz Stołecznego Stanowiska Kierowania, osób odpowiedzialnych za prowadzenie ewidencji (...) na poziomie KWP/KSP i przedstawicieli Szkół Policji. Szkolenie zostało nagrane, a następnie wraz z dodatkowymi materiałami szkoleniowymi udostępnione do celów szkoleniowych dla pozostałych jednostek. Szkolenia w tym zakresie miały więc charakter centralny oraz kaskadowy.

Niezależnie od powyższego w dniu 16 września 2022 r. Zastępca Dyrektora BRD KGP skierował do Komendantów Wojewódzkich/Stołecznego Policji oraz Szkół Policji pismo (1. dz. RD-I-4508/2022/RK), zawierające kompleksowe informacje o wchodzących w życie zmianach w przepisach, w tym zasadach „recydywy” ze wskazaniem, że przepis, może być stosowany wyłącznie wobec czynów popełnionych po dniu 16 września 2022 r.

O zasadach stosowania art. 38 § 2 Kw. ponownie poinformowano jednostki terenowe Policji, przy okazji pisma wystosowanego w dniu 5 stycznia 2023 r. zawierającego wyjaśnienia, co do zasad stosowania powyższej normy w odniesieniu do zachowań stypizowanych w art. 86b § 1 Kw.
Policja wdrażając rozwiązania informatyczne na potrzeby uruchomienia nowej ewidencji kierujących pojazdami naruszających przepisy ruchu drogowego, zadbała o element wyróżniania w systemie „recydywy wykroczeniowej”. W tym celu dla policjantów utworzono nową funkcjonalność systemu polegającą na tym, że przy sprawdzeniu kierującego podczas kontroli na terminalu policyjnym wyróżniane są kolorem czerwonym wykroczenia (w dossier osoby), o których mowa w art. 38 § 2 Kw. popełnione po dniu 16 września 2022 r.

Z informacji przekazanych przez Komendantów Wojewódzkich/Stołecznego Policji wynika, że przypadki niewłaściwego stosowania art. 38 § 2 Kw. przez funkcjonariuszy miały charakter incydentalny. W okresie od 17 września - 31 grudnia 2022r. policjanci za wykroczenia drogowe nałożyli ponad 560 tys. mandatów karnych, z czego w skali całego kraju ujawniono sześć przypadków błędnego zastosowania „recydywy”. W każdym przypadku zostały zainicjowane czynności zmierzające do naprawienia błędu policjanta.

Reasumując, należy stwierdzić, że funkcjonariuszom zapewniono odpowiednie przygotowanie do egzekwowania nowych przepisów zarówno poprzez system szkoleń jak też wypracowanie nowego narzędzia informatycznego, a liczba stwierdzonych błędnych przypadków potwierdza jedynie ich incydentalny charakter.

Jednocześnie, w załączeniu przesyłam kopię stanowiska Zastępcy Dyrektora Departamentu Dróg Publicznych Ministerstwa Infrastruktury, w którym udzielono odpowiedzi na postawione przez Policję pytania dotyczące interpretacji przepisów ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1768).

II.565.3.2022