Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Nie należy zmuszać kobiet do heroizmu ale aborcja nie jest prawem – jest wyjątkiem
• Obowiązkowe szczepienia na Covid-19 -  najpierw środki łagodniejsze, później bardziej drastyczne

Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek udzielił wywiadu na te m.in. tematy tygodnikowi „Gość Niedzielny”.

Rozszerzenie katalogu praw i wolności człowieka

Są na świecie postulaty uzupełnienia katalogu wolności i praw, gdyż rzeczywistość, w jakiej żyjemy zmienia się i wymaga korekt. Na przykład w 2006 r. zmieniliśmy w Konstytucji przepis o zakazie ekstradycji obywateli polskich, a ekstradycja należy do obszaru wolności i praw człowieka w związku z przyjęciem europejskiego nakazu aresztowania - mówi Marcin Wiącek.

Nasza konstytucja bardzo dużo mówi o środowisku, ale nigdzie nie wprowadza prawa człowieka do tego, aby było czyste. Tymczasem ta sprawa stała się na świecie bardzo ważna, szczególnie w kontekście przyszłych pokoleń; tysiące ludzi rocznie umiera z powodu zanieczyszczenia powietrza – kontynuował.

W kwestii uznania prawa do aborcji jako prawa człowieka Rzecznik zwrócił uwagę na polski stan prawny.

W Polsce żyjemy w tym obszarze w warunkach określonych przez dwa wyroki Trybunału Konstytucyjnego z 1997 r. i 2020 r. Trybunał jednoznacznie stanął na stanowisku, że beneficjentem prawa do życia jest też ludzki płód i w związku z tym aborcja nie jest prawem – jest wyjątkiem od tej zasady. Dyskusja na ten temat toczyła się w latach 90., gdy pracowano nad obecną konstytucją.

Organy władzy publicznej, w tym ja jako Rzecznik, mają obowiązek szanować wolę narodu. Jednocześnie wiemy, że życie jest bardziej skomplikowane niż najlepsze akty prawne, dlatego rodzi to sytuacje, kiedy trzeba wybierać, podejmować dramatyczne decyzje np. dotyczące życia i matki i dziecka, dlatego polskie prawo dopuszcza również wyjątki. Nie należy np. zmuszać kobiet do heroizmu, co zauważył sam TK i o co wnosi w złożonym do parlamentu projekcie ustawy Prezydent RP.

Rzecznik odniósł się również do kwestii prawnego uznania związku homoseksualnego za małżeństwo.

Konstytucja mówi wprost, że małżeństwo to związek kobiety i mężczyzny. To w sensie ogólnym jest jasnym stwierdzeniem. Natomiast nie wyklucza to debaty o wprowadzeniu do polskiego prawa pewnych innych niż małżeństwo form instytucjonalizacji związków osób tej samej płci.

Obowiązkowe szczepienia na Covid-19

Rzecznik mówił też o podstawie prawnej do wprowadzenia obowiązkowych szczepień dla wybranych grup zawodowych.

W tej chwili możliwość wprowadzenia powszechnego obowiązku szczepień wynika z ustawy o stanie klęski żywiołowej. Jednak najpierw powinno się wyczerpać inne możliwości. W swojej działalności i dokonując oceny rozmaitych rozwiązań prawnych, kieruję się ogólnosystemową zasadą proporcjonalności. Mówi ona, że zanim zaczniemy mówić o środkach bardziej drastycznych, najpierw powinniśmy porozmawiać o łagodniejszych.

Polski Ład

W sprawie Polskiego Ładu otrzymuję bardzo dużo skarg właśnie od emerytów, którzy otrzymali w styczniu świadczenia niższe w stosunku do poprzednich miesięcy. Przedstawiłem ten problem ministrowi finansów, wskazując, że ci seniorzy czują się pokrzywdzeni, gdyż nie zostali uwzględnieni jako beneficjenci ulgi dla klasy średniej.

Rzecznik odniósł się również do związanych z nowym systemem podatkowym problemów osób samotnych i niepełnosprawnych.